С.Молор-Эрдэнэ: Америкийг хэт шүтэж, Англи хэлэнд бууж өгч, сагсан бөмбөг үзэхээс цаашгүй болж...

10
2017 оны 12 сарын 82017-12-08

5581cacc-c831-4d05-a2c3-5b5fc85f4aaf,22550000_1951014428552572_6684764822029383645_n.jpg.jpg

Өчигдөр орой Интерномын төв байранд “Би хэн бэ? Монголоор” нэртэй лекц уншлаа. Энэ лекц 2013 онд миний орчуулсан Германы философич Прехтийн “Би хэн бэ?” номыг хэрхэн Монгол хүний одоогийн нөхцөл байдалд ойртуулан унших зорилготой байсан.

Кант, Хэгэл, Ницшэ, Хайдэггер гээд олон философийн ном бичсэн өвөг дээдэстэй олон зуун жилийн өмнө их сургуулиуд байгуулж сэхээтэн эртнээс үүссэн оюунлаг эцэг өвгөдтэй Германы философич Прехт энэ номоо бичихэд ямар ч асуудал байсангүй. Тэр зөвхөн л эцэг өвгөдийнхөө номуудыг 21-р зуунд авчиран нэгтгэж дүгнэсэн.

Харин монголчууд бид энэ номыг хэрхэн Монголд буулгаж унших мөн өнөөдөр Монгол хүмүүст “Би” гэсэн ойлголт баттай үүсэж чадаж уу эсвэл өөрөөрөө биш бусдаас хамааралтай бусдыг дуурайсан бие хүн болж чадаагүй явна уу. Цаашлаад Америкийг хэт шүтэж Англи хэлэнд бууж өгч сагсан бөмбөг үзэхээс цаашгүй ном уншиж “Би” болохын оронд интернэтээр өдрийг, шөнийг ч өнгөрөөж компютер тоглоом шөнөжин тоглосон хүүдүүд, аавуудын орон болж уу. Зурагтад наалдаж зурагттай нөхөрлөсөн Монгол иргэд хүнийг үл хүндэтгэнэ. Хэзээ зурагтаа унтрааж гаргаж хаях тэр цаг ирэх бол доо.

Монгол хүн яагаад “Би” гэж зоригтойгоор өгүүлбэр хэлж чадахгүй эзэн биегүй өгүүлбэр бувтнана вэ?

Хятад хөрш байшин барин өгч Орос хөрш цахилгаан дулааны станц бариж өгсөнөөр Монгол хүн анх удаагаа орчин үеийн ахуйтай танилцаж “Би” үүсэх боломжтой болсон. 1950 оноос л өөрийн гэсэн нийслэл хоттой болж чадсан. Улаанбаатар хотын бүхий л соёл боловсролын барилгуудыг харахад маш сайхан архитектуртай харагддаг. Гэтэл шинээр үүсэж буй хотхонуудыг харахад арай л дэндүү архитектургүй байгааг харахад Монгол хүмүүс хотын соёлд одоо ч хүрч чадаагүй ажиглагдана. 

"Би" гэсэн сэдэв маш өргөн түүнийг ярихад ээж ааваас юу удамшиж ирэв гэсэн асуулт хэрэгтэй. Ээжээс сэтгэлийн болон оюунлаг чадварууд удамших жишээтэй. Оюунлаг хүмүүсийн ээжүүд оюунлаг байсан баримт олон бий. Хэрвээ ээж оюунлаг биш байсан бол сүүлд боловсролоор түүнийг нөхөн авах боломжтой. Нөхөж чадаагүй бол өөрөөр хэлбэл зөвхөн дипломтой боловсролгүй бол тэгээд насан турш бусдад гай болно. Харин эрэлхэг зориг уур хилэн ааваас удамшина. Эрэлхэг зориг удамшиж түүнийгээ хэрэгжүүлж эх орныхоо төлөө тэмцсэн эрчүүд байхад уур хилэнгээ дарахгүй дайн дажин хийсэн харгис хэрцгий хаадуудын баримт олон. Чингисийн үеийн хаадууд оюунлаг ээжийн удамгүй үе үеийн харгис аавын удам ноёрхсон тул дайн дажин хийсэн болов уу. Нэгэнт Чингисээс хойших Монголд хот суурин гэх мэт хамгаалах эх орон үнэлэх бүтээн босголт байхгүй байсан тул эх орноо хамгаалсан дайн гэсэн ойлголт байсангүй. Тэгэхээр бараг л Монгол ялна гэдэг зөв бололтой. Яагаад гэвэл ялагдах хот улс төр байсангүй.

Би хэн бэ? Үүнийг ойлгоход буюу тодорхойлоход эрх чөлөө маш чухал. Энэ юу гэсэн үг вэ гэхээр заавал баян аав хэрэггүй өөрийнхөөрөө явж өөрийгөө хөгжүүлэх эрх чөлөө хэнд ч бий. Гагцхүү олон хүн үүнээс шантардаг. Бага насанд суулгасан буруу хүмүүжил буруу багш буруу ээж аавуудын зан заншил дассан дасал зуршилууд хүүхэд залуучуудыг “Би” болоход үргэлжийн саад болдог жишээ олон бий.

"Би хэн бэ" асуултанд хариулахад хэн ч биш энэ биш тэр биш гэж хэлэхдээ биш харин Би гэсэн баттай хувиршгүй тогтвортой Би бөгөөд өөрийн гэсэн хүсэлтэй Би хэрхэн үүсэх боломжтой вэ гэсэн асуулт ярина. Хэнд ч хүсэл чухал. Гэхдээ хүсэл өөрөө аяндаа үүсэхгүй. Хүүхэд залуучуудыг хүсэлд сургах хэрэгтэй. Хүсэлгүй Монгол залуус юу ч бүтээхгүй зөвхөн социализмын бүтээн босголт дээр л өнөөдөр тансаглана. 

Хятад Оросын барисан байшинд унтаж байгаагаа мартаж болохгүй. Хятад Оросын барисан дулааны станцын халаалтанд тухлаж байгаагаа мартаж болохгүй. Би хэн бэ гэвэл Би бусдын тус дэмжлэг дээр зөвхөн яваа биш харин бусдад зориулж хийж бүтээж яваа өөрөөр хэлбэл өгөө авааг тэнцүүлж яваа шударга иргэн болж чадсан Би л гэж хэлэх болов уу.

Санал болгох

"Бахархалгүй" Монгол

Дахин нэг аавын хүү эх орныхоо манаанд яваад эргэж ирсэнгүй.  Зэвсэгт хүчний 326 дугаар ангид алба хааж байсан 21 настай цэрэг амь насаа алдсан хэрэг гарсан нь олон нийтийг бухимдуулж байна.

1 сарын өмнө
Хотын мартагдсан төслүүд "амилах" боломж нь БОНД

Жилээс жилд иргэдийнхээ ачааллыг дийлэхээ больж буй нийслэл хот   дэлхийн жишигт хүрэхийн тулд   мөнгөний амин чухал урсгалтай болох шаардлагатай нүүр тулж байна. Ингэхийн тулд хот санхүүгийн хувьд эрсдэлгүй бие даах нь чухал.

3 сарын өмнө
Гамшиг Туркээр дуусахгүй

Дэлхий нийтийг цочирдуулсан энэ байгалийн гамшиг бидэнд ч бас нүүрлэхийг үгүйсгэхгүй. Магадгүй энэ нь маш том сануулга болсон гэдгийг салбарын сайд ч бас хэллээ.

5 сарын өмнө
Нэр дэвшигчдийн ясыг нь цайтал шалгах хугацааг бидэнд өг

УИХ-ын 126 гишүүнтэй байх, 78-ыг нь тойргоос, 48-ыг нь намын жагсаалтаас сонгох Үндсэн хуулийн өөрчлөлтийг баталж, Ерөнхийлөгч гарын үсэг зурснаар Төрийн мэдээлэл сэтгүүлд хэвлэгдлээ. Өөрөөр хэлбэл, Үндсэн хуулийн өөрчлөлт Үндсэн хуулийн нэг хэсэг болж хүчин төгөлдөр боллоо. Ирэх 2024 оны сонгуулийн санал хураалтыг хуульд заасанчлан зургадугаар сарын 17-28-ны ажлын өдөр товлож таарна. Санал авах өдрөөс жилийн өмнө Сонгуулийг хуулийг өөрчилж болдоггүй тул УИХ ирэх долоо хоногт УИХ-ын сонгуулийн тухай хуулийг өөрчлөх нь ээ.

6 сарын өмнө