ЗРМ За Рулём
За рулём Сэтгүүл

Монгол Улсын жолооны анхны дүрэм

2018 оны 2 сарын 212018-02-21

11fc7edf-4710-4667-9795-a81d92f56432,01-01.jpg.jpg

1920-д оны эхэн үе. Монголчууд хэдийнээ авто машин гэгч төмөр хүлэгтэй танилцаад, унаагаа болгосон байв. Түүгээр ч зогсохгүй Нийслэл хүрээний чимэг болсон цөөн хэдэн чийчаан удаа дараалан осол гаргаад амжив. 

Харин иргэн Цогбадрах Цэргийн яамны жолооч Сыциковыг автомашинаар хэт хурдтай явж байгаад хүүг нь дайрч гэмтээснээс болж анхны гомдол гаргаж 845 янчаан нэхэмжлэн хохирлоо барагдуулах хүсэлтэй байгаагаа Шүүх явдлын яаманд мэдүүлжээ. Тухайн үед үүнтэй холбоотой шүүх эрх зүйн тогтолцоо байгаагүй тул Шүүх явдлын яам уг хэргийг нэлээн удааж байж эцэст нь автомашины хөдөлгөөнийг журамлах шаардлагатай гэж үзэв. Ингээд үүнээс хойш Шүүх явдлын яам аливаа автомашины хөдөлгөөнийг журамлах, ялангуяа хурд хязгаарлах талаар дүрэм тогтоолгох хүсэлтийг Засгийн газарт уламжилснаар 1925 оны 5 дугаар сарын 22-ны өдөр Засгийн газрын 18 дугаар хурлаар “Аливаа гал усны уурын хүчээр явах тэрэг зэргийг БНМАУ-ын хязгаарын дотор хэрхэн хэрэглэхийн түр дүрэм” нэртэй 21-н зүйл бүхий манай улсын анхны Замын хөдөлгөөний дүрмийг батлан гаргаж байж.

c02dd863-65c9-46bf-91a7-67a7beb6e7fc,10421507_561988397275254_7385396601555710090_n.png.jpg

Тухайн үед манай улсад Америк болон барууны автомашинууд зонхилж байсан учир автомашины хурдыг миль/цаг-аар илэрхийлдэг байжээ. Энд өгүүлсэн 10 миль/цаг нь ойролцоогоор 16 км/цаг юм. Өөрөөр хэлбэл Шүүх явдлын яамнаас автомашины хурдны зөвшөөрөгдөх дээд хэмжээг цагт 16 км-ээс хэтрүүлэхгүйгээр тогтоож, холбогдох дүрмийг боловсруулан баталж мөрдүүлэх саналыг тус 18 дугаар хурал болохоос өмнө Засгийн газарт тавьж байсан ажээ. Засгийн газраас тэрхүү саналыг сайшаан дэмжиж, дүрмийн төсөл боловсруулах ажлыг холбогдох газруудад даалгасан байна. Уг даалгавар амжилттай хэрэгжиж дүрмийн төслийг 21 зүйлтэйгээр төлөвлөн зохиосныг Шүүх таслах зөвлөлийн хурлаар хянан хэлэлцсэнийхээ дараа Шүүх явдлын яамнаас Засгийн газрын хуралдаанд оруулан батлагдсан байна.

Өнөөгийн бидний нэрлэж заншсан “автомашин”-ыг тухайн үед “Гал усны уурын хүчээр явдаг тэрэг” буюу товчоор “Уурын тэрэг” гэж нэрлэдэг байсан бөгөөд энэ нэр томъёог тэр үеийн баримт бичгүүдэд түгээмэл хэрэглэдэг байжээ.

Харин албан хэллэгт “Уурын тэрэг” гэсэн нэр томъёог 1940-өөд он хүртэл хэрэглэж байсан байх ба үүнээс хойш “Тэрэг хөсөг”, “Оньсон тэрэг”, “Машина хөсөг”, “Автомобиль”, “Авто техник”, “Авто хөсөг” гэх мэтээр нэрлэж байгаад 1970-аад оноос “Автомашин” гэсэн нэр томъёог өргөнөөр хэрэглэх болжээ. Үүнээс гадна “Зам тээвэр”, “Зам тээврийн осол”, “Замын хөдөлгөөн”, “Тээврийн хэрэгсэл” гэх мэт өнөөгийн бидний хэрэглэж заншсан олон нэр томъёонууд эхэн үеийн баримт бичгүүдэд огт байхгүй байна.

Анхны замын хөдөлгөөний дүрмийн нэрнээс харахад “Замын хөдөлгөөнийг журамлан зохицуулах” баримт бичиг гэхээс илүү “Автомашиныг хэрхэн яаж хэрэглэх тухай” зааварчилгаа гэж ойлгогдохоор тусгасан нь “Замын хөдөлгөөн” гэсэн нэр томъёог хэрэглэдэггүй, ийм ойлголт ч байхгүй байсантай холбоотой юм.

Санал болгох

Мажоритар 76-г хөдөлгөхгүй гэхэд мандатын хуваарийг өөрчлөх хэрэгтэй

Намууд жагсаалтад бичигдсэн улстөрчдөөрөө гоёж өрсөлдөх үү, эсвэл намыг нь дугуйлахад дотор нь хөгийн намтартай улстөрчдийг нуух уу гэдэг дахиад тусдаа. Ямартай ч нийгмийн бүх талын төлөөлөл, ажил мэргэжил, насын бүлэг, хүйсийн тэгш оролцоог хангасан жагсаалт байна гэдгийг аль аль намууд амлаад байгаа.

2 өдрийн өмнө
40 удаагийн зөвлөгөөний үр дүн хаана байна?

Засгийн газрын хэрэгжүүлж буй  “Шинэ сэргэлтийн бодлого”-ын тулгуур зорилтуудын нэг нь Аж үйлдвэрийн сэргэлт. Гэвч  өнөөдрийг хүртэл “мөрөөдлийн жагсаалт” хэвээр байгаа нь нууц биш.

3 өдрийн өмнө
Сангуудын цуврал ба Цуврал уулзалтууд

“Төрөөс төрсөн тэрбумтан” гэдэг нэршил хэвлэлийн хуудаснаас арчигдаад овоо хэдэн жил өнгөрсөн. Энэ нэршил сэргэжээ. Мэдээлэлд ойр байдаг төр засгийн дарга нар төрийн өмчит компаниуд, Засгийн газрын тусгай сангуудаас яасан их тоншоо вэ. Концесс, тендер, хувьчлал, давуу боломж, хөнгөлөлттэй зээл, урамшууллыг “томчууд” л авч. Энэ идээ бээрийг илчлэх ажил “нам-төр-сэтгүүлч-жиргээч” гэсэн “төр-хувийн хэвшлийн түншлэл”-ийн хүрээнд өрнөж байна. Засгийн газар 25 тусгай сангийнхаа дөнгөж есийнх нь үүцийг задлахад ийм байна. Бусад сан, төрийн өмчит компанийн мэдээллийг “шилэн ажиллагаа” гэдгийг хүрээнд Н.Учрал сайдаар дамжуулан дэлгэх байх. Гэхдээ энэ засаг, энэ төр шүгэлдэх төдийхнөөр “хулгайчтай тэмцдэг” имижээр УИХ-ын сонгуульд оролцох нь иргэдийн хүссэн үр дүн бас биш.

8 өдрийн өмнө
Тойрогтоо очсон гишүүдийг дахиад загнавал яах вэ

Х.Баттулга шиг УИХ-аар хэлэлцүүлж чадсан тохиолдол 2008-2019 онд долоон удаа байгуулсан ажлын хэсгээс гарч байсангүй. Сүүлийн алхам, хоёр удаагийн сонгуульд үнэмлэхүй ялсан МАН-ын дангаар байгуулсан Засгийн газраас 2023 онд гарч ирсэн нь энэ.

14 өдрийн өмнө