Доржсүрэнгийн Болдбаатар
Хятад судлаач, орчуулагч

Засаглалын хомсдол буюу засардаггүй зан

1
2018 оны 4 сарын 92018-04-09

Манай дарга нар сүүлийн үед их бийлэгжүү болцгоочихсон нь ямар учиртай юм бол гэсэн шүү юм бодогдох болсон. Эрх баригч намынхан болохоор нийт хүүхдүүдийн наян хувьд "халамжийн мөнгө тараах" болсноо мэдэгдэхэд сөрөг хүчин зуун хувьд хүргэж тараа гээд шаардаж байгаа. Одоо ердөө хоёр жилийн дараа "бид хүүхдийн мөнгийг хуучин хэвээр нь олгож эхлэсэн.", "Үгүй ээ, бид л зуун хувьд олгодог болгуулсан гээд уралцаад эхлэх вий.

Уг нь эмзэг бүлгийн хүүхдүүдэд мөнгөн халамж ус агаар шиг хэрэгтэй байгаа. Гэхдээ хүүхэд нэг болгонд олгоно гээд хавтгайруулаад хаячихаар мөнгө хэрэгтэй байгаа тэр бүлгийн хувьд аманд ч үгүй хамарт ч үгүй зүйл болон хувирчихдаг.

Хоёрдугаарт эдийн засаг гайгүй сэргээд мөнгөний урсгал нэмэгдсэн үед замын түгжрэлийг бууруулах бүтээн байгуулалт хийж, хамгийн гол нь агаарын бохирдлыг бууруулах арга хэмжээ тэр мөнгөөр авч хэрэгжүүлвэл нийт хүүхдүүдийн ирээдүй мөнгө тарааснаас илүү тустай зүйл болохсон доо гэж мунхаглах юм. Дийлэнх хүмүүсийн бодол санаа ч тийм л байгаа болов уу?

Манай засгийн газар, сайд дарга нар учиргүй ухаантай мундагтаа ч мөнгөн бороо цутгаад эхлээгүй бололтой. Энэ асуудлын цаад учиг алс холын Андын нуруугаараа алдартай Чилийн чин зоригт ажилчдын шийдэмгий тэмцэлтэй холбоо бүхий болохыг өнөөдөр Хятадын хэвлэл дээрээс олж уншив. 
Тэндхийн хамгийн том уурхайд дэгдсэн ажил хаялт 45 хоног үргэлжилж байгаа бөгөөд ҮЭ-үүд маш хатуу чанга шаардлага тавьж байгаагийн улмаас 2018 онд тэндэхийн зэсийн үйлдвэрлэлийн байдал сайжрах төлөвгүй байгаа нь Монголын эдийн засгийн хүчирхэг тулгуур болох зэсийн баяжмалын үнэ Лондонгийн металлын бирж дээр 60 хувь өсөх боломж олгосон хэмээн Хятадын "Ажиглагч" нэрт том сүлжээнд бичжээ.

Дээр нь Австралийн Xanadu, Канадын Kincora, Америкийн Wood Capital Partners зэрэг том хөрөнгө оруулалтын компаниуд Монголын зэсийн үйлдвэрлэлийн ирээдүйн төлвийг маш өөдрөг нааштайгаар үнэлээд төлөөлөгчид нь Монгол руу цувж эхлэсэн нь цаанаа учиртай болох тухай их л ултай дүгнэлтийг уг бичлэгт дурдсан байх юм. Рио Тинто удахгүй Монголд өөрсдийн албан ёсны офисын барилгыг барихаар шийдээд байгаа нь өөрсдийн нэгэнт буй болгосон байр суурийг дээрх том акулуудад алдахгүй хадгалж байх зорилготой ч байж болох бус уу?

Яагаад дэлхийн хөрөнгө оруулалтын том компаниуд Монголын зэсийн үйлдвэрлэлийг тэгтэл их сониучирхан сонжоод эхлэв гэдэг асуудал урган гарна аа да. Өмнөд хөрш Хятад улс нь цахилгаан автомашины үйлдвэрлэлийн хэмжээгээ эрс нэмэгдүүлж, байгальд ээлтэй эрчим хүчний салбарыг хөгжүүлэх замыг сонгосон нь дэлхийн зэсийн гол хэрэглэгч тус улсын зэсийн хэрэглээний хэмжээг хэд дахин нэмэгдүүлэх боломж байгааг тэдгээр том компаниуд аль эрт угтан харсан байж таарна. Хамгийн гол нь зэсийн нөөцөөр баялаг Монгол улс тэрхүү далай шиг том зах зээлийн яг хажууд байж байгаа нь тэдний хувьд маш амттай том бялуу байж таарна.

Олон улсын эдийн засгийн нөхцөл байдал ийнхүү Монголд маань нааштайгаар эргэж байгаа эерэг мэдээ дуулдаад эхлэлээ. Дээр нь Трамп, Ким Жон Ун нарын уулзалт ч Улаанбаатарт болох магадлал тун өндөр байх шиг байна шүү. Ямар ч байсан Америкийн манай нийслэлд уг уулзалтыг хийх байр суурьтай болох нь бараг ойлгогдож байна.

Харин сайд дарга нарын маань сурсан зан л яг арав хорин жилийн өмнөхөөсөө өөрчлөгдөхгүй "Дахиад баахан мөнгөн бороо оруулж" хамаг байдгаа гөвчихөөд сууж байх вий гэдэг л хамгаас аймшигтай хэрэг болой. Энэ утгаар бодож үзвэл "Баялгийн хараал" хэмээх аймшигт мангас чинь удирдагчийн буруутай үйл ажиллагаанаас улбаатай эд байх шүү.

Санал болгох

Мажоритар 76-г хөдөлгөхгүй гэхэд мандатын хуваарийг өөрчлөх хэрэгтэй

Намууд жагсаалтад бичигдсэн улстөрчдөөрөө гоёж өрсөлдөх үү, эсвэл намыг нь дугуйлахад дотор нь хөгийн намтартай улстөрчдийг нуух уу гэдэг дахиад тусдаа. Ямартай ч нийгмийн бүх талын төлөөлөл, ажил мэргэжил, насын бүлэг, хүйсийн тэгш оролцоог хангасан жагсаалт байна гэдгийг аль аль намууд амлаад байгаа.

2 өдрийн өмнө
40 удаагийн зөвлөгөөний үр дүн хаана байна?

Засгийн газрын хэрэгжүүлж буй  “Шинэ сэргэлтийн бодлого”-ын тулгуур зорилтуудын нэг нь Аж үйлдвэрийн сэргэлт. Гэвч  өнөөдрийг хүртэл “мөрөөдлийн жагсаалт” хэвээр байгаа нь нууц биш.

3 өдрийн өмнө
Сангуудын цуврал ба Цуврал уулзалтууд

“Төрөөс төрсөн тэрбумтан” гэдэг нэршил хэвлэлийн хуудаснаас арчигдаад овоо хэдэн жил өнгөрсөн. Энэ нэршил сэргэжээ. Мэдээлэлд ойр байдаг төр засгийн дарга нар төрийн өмчит компаниуд, Засгийн газрын тусгай сангуудаас яасан их тоншоо вэ. Концесс, тендер, хувьчлал, давуу боломж, хөнгөлөлттэй зээл, урамшууллыг “томчууд” л авч. Энэ идээ бээрийг илчлэх ажил “нам-төр-сэтгүүлч-жиргээч” гэсэн “төр-хувийн хэвшлийн түншлэл”-ийн хүрээнд өрнөж байна. Засгийн газар 25 тусгай сангийнхаа дөнгөж есийнх нь үүцийг задлахад ийм байна. Бусад сан, төрийн өмчит компанийн мэдээллийг “шилэн ажиллагаа” гэдгийг хүрээнд Н.Учрал сайдаар дамжуулан дэлгэх байх. Гэхдээ энэ засаг, энэ төр шүгэлдэх төдийхнөөр “хулгайчтай тэмцдэг” имижээр УИХ-ын сонгуульд оролцох нь иргэдийн хүссэн үр дүн бас биш.

8 өдрийн өмнө
Тойрогтоо очсон гишүүдийг дахиад загнавал яах вэ

Х.Баттулга шиг УИХ-аар хэлэлцүүлж чадсан тохиолдол 2008-2019 онд долоон удаа байгуулсан ажлын хэсгээс гарч байсангүй. Сүүлийн алхам, хоёр удаагийн сонгуульд үнэмлэхүй ялсан МАН-ын дангаар байгуулсан Засгийн газраас 2023 онд гарч ирсэн нь энэ.

14 өдрийн өмнө