Химийн салбарын Нобелийн шагналтнуудыг тодрууллаа

2022 оны 10 сарын 62022-10-06
Химийн салбарын Нобелийн шагналтнуудыг тодрууллаа

2022 оны химийн салбарын Нобелийн шагналтнаар Америкийн эрдэмтэн Каролин Р.Бертоззи, К.Бэрри Шарплесс, Данийн химич Мортен Мелдал нар тодорлоо. Тэдэнд “Клик-хими ба биоортогональ химийн шинжлэх ухааныг хөгжүүлснийх нь төлөө” энэхүү нэр хүндтэй шагналыг олгожээ. 

Клик-хими бол ангид тусдаа жижиг нэгдлүүдийг нэгтгэн хэрэгтэй химийн бодисыг гарган авдаг химийн урвалыг судалдаг салбар юм. Химийн салбарын Нобелийн шагналыг хоёр дахь удаагаа хүртсэн Барри Шарплесс химийн загварчлал зохиогч гэсэн ойлголтыг бүр 2000 онд бодож олсон байна. Хожим нь тэрбээр Данийн химич Мортен Мелдалтай хамт одоо эм гарган авахад өргөн ашигладаг зэсээр катализид оруулсан азид-алкины циклийн нэгдлийг нэвтрүүлжээ. 

Каролин Р.Бертоззи амьд организмын дотор эсийн байгалийн бодисын солилцоонд саад учруулахгүйгээр нэвчдэг клик-урвалыг бий болгосон нь биоортогональ химийн үндэс болжээ. Эдгээр урвалыг одоо дэлхий даяар эсийг судлах, биологийн процессыг хянахад өргөн хэрэглэдэг. Биоортогональ урвал нь мөн хорт хавдрын эсэд хорт хавдрын эсрэг эмийг чиглүүлэх чадварыг сайжруулсан байна.

Өнгөрсөн онд химийн салбарын Нобелийн шагналыг молекулуудын нийлэгжилтэд ашигладаг тэгш бус органик катализын аргыг нээсэн эрдэмтэн Бенжамин Лист, Дэвид Макмиллан нар хүртсэн билээ. 

Санал болгох

Япон, Нидерланд чипний хоригт нэгдлээ

Өнөөгийн байдлаар орчин үеийн дэвшилтэт хагас дамжуулагчийн үйлдвэрлэлд шаардлагатай боловсронгуй технологийн эх үүсвэр хязгаарлагдмал байдаг бөгөөд гол тоглогчид болох Япон, Нидерланд улсууд Хятад руу хийх экспортоо хязгаарлах болсноо зарлав. Ингэснээр Японы томоохон технологийн компаниудаас гадна Нидерландын хамгийн чухал компаниудын нэг болох ASML нэгдэж байгаа юм.

2 сарын өмнө
Хятад цахилгаан машины үйлдвэрлэлээрээ дэлхийд тэргүүлэв

Шинэ эрчим хүчний тээврийн хэрэгслийн борлуулалт 35 хувиар өсөж 9 саяд хүрнэ гэж 2023 онд таамаглаж байна. Шинэ эрчим хүчний машины борлуулалтыг нэмэгдүүлэх үүднээс хэрэглэгчдийг 2023 он хүртэл татвараас чөлөөлсөн юм.

2 сарын өмнө
Олон нийтийг төөрөгдөлд оруулах зэвсэг гэж юу вэ

Энэ зэвсгийг автократ дэглэмүүд гадаад улсуудын ардчиллыг сүйтгэх, дотоодын үзэл бодлыг дарах хэрэгсэл болгож байгаа бөгөөд энэ чиглэлд ОХУ, БНХАУ тэргүүлж байна. ОХУ-ын хувьд АНУ-ын 2016 оны сонгуульд нөлөөлж, Зүүн Европ, Украинд худал мэдээллийн ажиллагаа зохион байгуулсаар байгаа. Цаашид НАТО-гийн гишүүн орнуудад чиглэсэн нөлөөллийн шинэ ажиллагаагаа идэвхжүүлж байна. 2023 онд болох Польшийн парламентын сонгууль үүний эхний бай болох нь тодорхой. Бээжингийн хувьд төрөл бүрийн мэдрэгч, хөдөлгөөнт техник хэрэгсэл, нүүр таних технологиудыг ашиглан иргэдийнхээ хөдөлгөөн, үйл ажиллагаа, харилцаа холбоог хянаад явж байгаа. Цаашид өөрийн нийгмээ хянах, тагнах үйл ажиллагааг чангатгахад шинэ технологиудыг ашиглах төдийгүй нийгмийн сүлжээнд суртал ухуулга цацах, гадаад дах Хятадаар ярьдаг хүмүүст нөлөөлөх, айлгахад ашиглахаар байна.

2 сарын өмнө
Украинд АНУ-аас олгож буй патриот агаарын довтолгооноос хамгаалах систем

Патриот нь нисэх онгоц, далавчит пуужин, ойрын зайн баллистик пуужингийн эсрэг газар-агаар ангиллын залуурт пуужингийн систем бөгөөд 1980-аад оноос ашиглаж ирсэн. Тухайлбал, байг илрүүлж, мөрдөх радар; холбоо, харилцааны хэрэгсэл; удирдлага, хяналтын станц; пуужин харвах суурь гэсэн дөрвөн үндсэн багцаас бүрдэх харилцан уялдсан, аюулгүй, нэгдмэл, хөдөлгөөнт систем аж. 

3 сарын өмнө