“ЭХ” ХК “Татварын өршөөлд хамруулахгүй байгаа эс үйлдэхүйг хууль бус болохыг тогтоолгох тус компанийн татварын өрийг өршөөлд хамруулахыг Орхон аймгийн татварын албанд даалгах”-ыг хүссэн нэхэмжлэлийг шүүхэд гаргажээ.
Орхон аймгийн Татварын хэлтсийн даргын тушаалаар 2014 онд татварын өр болох 281.348.900 төгрөгийг сэргээжээ. “ЭХ” ХК нь Татварын өршөөл үзүүлэх тухай хуулийн зургаадугаар зүйлд заасны дагуу өршөөлд хамруулахыг хүссэн.
Нэхэмжлэгч компани нь 2001 оны татвар ногдуулалтаар 281.348.900 төгрөгийн татварын өртэй байсан ба Санхүү, эдийн засгийн сайдын 2004 оны наймдугаар сарын 23-ны өдрийн “Татварын өрөнд үл хөдлөх хөрөнгө авах тухай” тушаалаар тухайн компанийн өмчлөлд байсан үйлдвэрлэл, үйлчилгээний цогцолборыг улсад төлөх татварын өрөнд өгч төрийн өмчид бүртгэн авсан байна. Дээрх тушаалын холбогдох хэсгийг Нийслэлийн Захиргааны хэргийн шүүхийн 2013 оны аравдугаар сарын 2-ны өдрийн 399 дугаар шийдвэрээр хүчингүй болгож шийдвэрлэсэн шүүхийн шийдвэр хүчин төгөлдөр болсон учраас компанийн өр сэргэсэн ба өрийг төлөх шийдвэр татварын хэлтсээс гарсан үйл баримтууд тогтоогдсон.
Аливаа өршөөлийн хууль батлагдах үед нэгэнт төлөгдсөн өр, төлбөр, гэм буруутай этгээдийн эдэлсэн ял, шийтгэлийг “нөхөж” өршөөх тухай ойлголт байхгүй, зөвхөн барагдаагүй үлдсэн өр, төлбөр, биелэгдээгүй байгаа ял, шийтгэлийг өршөөдөг аж.
“Татвар” нь улсын орлогыг бүрдүүлдэг бөгөөд хуулийн этгээдээс үйл ажиллагаа явуулж, орлого олсон бол тухайн орлогоо үнэн зөв тодорхойлж, түүнд ногдох албан татварын тайланг хуульд заасан хугацаанд гаргаж, татвараа төлөх нь аж ахуйн нэгжийн үүрэг гэж үзэж, шүүх нэхэмжлэлийн шаардлагыг хэрэгсэхгүй болгож шийдвэрлэжээ.
Дээрх тохиолдолд холбогдох хуульд хэрхэн тусгасан байдаг талаар хуульч Б.Батзоригоос тодруулахад “Захиргааны ерөнхий хуулийн 37 дугаар зүйлийн 37.3-т “Эс үйлдэхүй гэж иргэн, хуулийн этгээдээс эрх, хууль ёсны ашиг сонирхлоо хэрэгжүүлэх, хамгаалуулахаар гаргасан өргөдөл, гомдлыг шийдвэрлэх үүргээ захиргааны байгууллага хуульд заасан хугацаанд биелүүлээгүй, эсхүл шийдвэрлэхгүй орхигдуулсныг ойлгоно” гэж заасан байдаг. ОАТХ нь “Э” ХК-ийн гаргасан татварын өршөөлд хамруулах, татварын өрийг чөлөөлөх өргөдөл хүсэлтийг шийдвэрлэх үүргээ хуульд заасан хугацаанд биелүүлээгүй эсхүл шийдвэрлээгүй орхигдуулсан эс үйлдэхүй тогтоогдохгүй байна. Тордуулбал, “Эс үйлдэхүй”-н хувьд захиргааны зүгээс ямар нэгэн хариу үйлдэл буюу шийдвэр гаргаагүй байдгаараа татгалзсан шийдвэрээс ялгаатай байдаг. ОАТХ нь “Э” ХК-ийн гаргасан хүсэлтийг шийдвэрлэж, “татварын өршөөлд хамруулах, татварын өрийг чөлөөлөх үндэслэлгүй” гэсэн хариуг хүргүүлсэн тул өргөдөл хүсэлтийг шийдвэрлэх үүргээ хуульд заасан хугацаанд биелүүлээгүй эсхүл шийдвэрлээгүй орхигдуулсан гэж үзэх үндэслэлгүй, харин хариу хүргүүлсэн нь татгалзсан шийдвэр гаргасан гэж үзэх үндэслэлтэй байна.
Захиргааны байгууллагын “татгалзсан шийдвэр” нь Захиргааны ерөнхий хуулийн 37 дугаар зүйлийн 37.1-т “Захиргааны акт гэж захиргааны байгууллагаас тодорхой нэг тохиолдлыг зохицуулахаар нийтийн эрх зүйн хүрээнд гадагш чиглэсэн, эрх зүйн шууд үр дагавар бий болгосон амаар, бичгээр гаргасан захирамжилсан шийдвэр болон үйл ажиллагааг ойлгоно” гэж заасан захиргааны актад хамаарна.
Мөн ОАТХ-ийн “Э” ХК-ийн татварын өрийг татварын өршөөлд хамруулахаас татгалзсан шийдвэр нь хууль зүйн үндэслэлтэй байна. Нэхэмжлэгч “Э” ХК-ийн татварын өршөөлд хамруулахыг хүссэн 281.348.900 төгрөгийн татварын өр нь татвар төлөгчийн өөрөө татвар ногдох орлогоо тодорхойлж, түүнд ногдох албан татвараа татварын албанд тайлагнасан албан татвар байх бөгөөд энэ талаар хэргийн оролцогчид маргаагүй” гэв.
Эх сурвалж: “Зууны мэдээ” сонин
Б.АЛТАНГЭРЭЛ
