time.mn

Японы цагдаагийн байгууллага түүхэндээ анх удаа цахим мөрийтэй тоглоомын талаар судалгаа явуулж, судалгааны тайлангаа танилцуулаад байна.



Тайланд бичсэнээр Япон улсад 3.36 сая хүн цахим орчин дахь кибер казинод мөрий, бооцоо тавьдаг бөгөөд япончууд жил бүр ойролцоогоор 8.4 тэрбум ам.долларын мөрий тавьдаг болохыг тооцоолжээ.



Японы Үндэсний цагдаагийн албаны зүгээс явуулсан цахим судалгаанд 27 мянга гаруй хүн оролцсон байна. Судалгаанд 15-79 насны иргэд хамрагджээ. Японы иргэд сард дунджаар 52000 иен буюу 350 ам.долларыг цахим орчинд мөрий, бооцоо тавихад зарцуулдаг болох нь мөн судалгаагаар тогтоогджээ.



Япон улсад цахим мөрийтэй тоглоомыг хуулиар хориглодог бөгөөд тухайн цахим мөрийтэй тоглоом, бооцооны сайтууд нь зөвшөөрөлтэй улс оронд үйл ажиллагаа явуулдаг эсэхээс үл хамааран цахимаар мөрий, бооцоо тавихыг хориглодог ажээ. Харин Япон улсад өнөөдрийн байдлаар цахим казино, бооцооны сайтуудыг 1,967,000 хүн хэрэглэж байгааг дээрх судалгааны тайланд бичсэн байна. Түүнчлэн өмнө нь цахимаар мөрий тавьж байгаад одоо больсон нийт хэрэглэгчдийн тоо 3,3 сая гаруй байгааг дурджээ.



Цахимаар бооцоо тавьдаг 7000 хүнээс “Хууль бус гэдгийг нь мэдэж байсан уу?” гэж асуухад 44% нь огт мэдээгүй хэмээн хариулсан байна. Түүнчлэн судалгаанд оролцсон 27 мянга гаруй хүний 60% нь цахим мөрийтэй тоглоомд донтсон гэдгээ хүлээн зөвшөөрсөн бол 46% нь цахимаар мөрий тавихын тулд санхүүгийн байгууллагууд, гэр бүлийн гишүүд, найз нөхөд, хамтран амьдрагчаасаа нэг&nbsp; бус удаа мөнгө зээлж байсан хэмээн хариулжээ.



Японы цагдаагийн газрын явуулсан дээрх судалгаагаар ихэнх нь цахим казино, мөрийний сайтууд япон хэлний сонголттой байгаа нь Японы зах зээлийг байгаа болгон онилсон болохыг илтгэж байгааг онцолж, Японд хууль бус бооцоо, мөрий тавих явдал газар авсныг тодотгож, үүний эсрэг арга хэмжээ авахыг холбогдох яам, төрийн байгууллагуудтай зөвлөлдөх шаардлагатай байгааг цохон тэмдэглэхийн сацуу Японы урлаг соёлын алдартнуудад цахим бооцооны сайтуудыг сурталчлахгүй байхыг уриалж, мэдээллэх болно гэжээ.

Японд цахим орчинд жил бүр $8.4 тэрбумын мөрий тавьдаг байна

АНУ-ын Коннектикут мужийн Уотербури хотын оршин суугч нэгэн эрэгтэй хойд эхийнхээ гэрт гал тавьснаар олзноос аврагдсан талаар тус хотын цагдаагийн газраас мэдээлсэн байна.



32 настай тэрхүү эрэгтэй нь өөрийгөө хойд ээжийнхээ гэрт 20 жил хоригдож амьдарсан, хойд эх нь түүнийг 6.7 метр шоо дөрвөлжин талбай бүхий жижиг өрөөнд хорьж байсан хэмээн цагдаа нарт мэдүүлжээ.



Тэрээр олзноос аврагдахын тулд өрөөндөө гал тавьж, улмаар гал сөнөөх албаныхан ирснээр түүнийг аварсан байна. Тухайн эрэгтэй 32 настай боловч ердөө 30-хан кг жинтэй бөгөөд түүнийг галаас аварсны дараа угаарын хордлогын эсрэг эмчилгээ үзүүлсэн байна.



Мэдүүлэг авах үеэр тухайн эр эрх чөлөөнийхөө төлөө гал тавьсан гэж мэдэгдсэн бөгөөд хэдийгээр амиа алдах эрсдэлтэй гэдгээ мэдэж байсан ч эрх чөлөөтэй болохын тулд гар ариутгагч, цаас, асаагуур ашиглан гал тавьсан болохыг прокурорын зүгээс лхагва гарагт мэдэгджээ. Түүнд олон жилийн турш өдөр бүр нэг хачиртай талх, хоёр жижиг савтай ус өгч байснаас гадна хойд эхийнхээ хараа хяналтан дор өдөрт 2-хон цаг гадаа гардаг байжээ. Мөн түүнийг ойролцоогоор 11 настайгаасаа хойш хоригдсон, хоригдох хугацаандаа нэг ч удаа эрүүл мэндийн болон шүдний үзлэг туслалцаа авч байгаагүй болохыг цагдаагийн газраас мэдэгдсэн байна.



Галыг өнгөрөгч 2-р сарын 17-ны өдөр тавьсан бол хохирогч эрэгтэйн хойд эхийг энэ долоо хоногийн лхагва гарагт цагдаа нар баривчилсан байна.



Хохирогч эрийн хойд эх болох 56 настай Кимберли Салливан гэгч нь хүүгийнхээ цагдаад мэдүүлсэн олон жил хорьж, өлсгөж, тарчлаан зовоож байсан гэх мэдүүлгийг үгүйсгэсэн бол цагдаа нар түүнийг хүн хулгайлсан, хорьж тарчлаасан хэргээр баривчлаад байгаа ажээ. Хатагтай Салливаны өмгөөлөгч мөн түүний талаар худал мэдүүлж, гүтгэж байна хэмээн мэдэгджээ. Гал гарах үеэр Кимберли Салливан байшинд байсан ч гал сөнөөх баг, түргэн тусламж, цагдаа нартай юу ч яриагүй байна.&nbsp;

АНУ-д 56 настай эмэгтэй дагавар хүүгээ 20 жил гэртээ хорьсон хэргээр баригджээ

2025 оны гуравдугаар сарын 14-ний өдөр буюу өнөөдөр Хил хамгаалах байгууллага, Хилийн цэргийн нисэх алба шинэ нисдэг тэрэгтэй боллоо. “H225 Super Puma” загварын нисдэг тэрэг нь Франц Улсын “Airbus” компанийн үйлдвэрлэгдсэн гэнэ. Уг нисдэг тэргээр зорчигч тээвэрлэх, эрэн хайх, авран туслах, хууль сахиулах, гал унтраах, түргэн тусламж үзүүлэх гэх мэт олон төрлөөр тоноглон ашиглах боломжтой юм.

Хилчид нисдэг тэргээр хилээ хянана

Украины зөвшөөрсөн, АНУ-ын талаас тавьсан 30 хоног гал зогсоох саналыг В.Путинтай хэлэлцсэн АНУ-ын тусгай элч төлөөлөгч Стив Уиткофф буцаад нутаг буцсан талаар эх сурвалжууд мэдээлж байна.



АНУ-ын ерөнхийлөгч Д.Трампын Ойрхи Дорнодын асуудал хариуцсан тусгай элч төлөөлөгч Стив Уиткофф пүрэв гарагт ОХУ-ын нийслэл Москва хотын Внуково нисэх онгоцны буудалд бууж, тухайн өдрийнхөө үдэш ОХУ-ын ерөнхийлөгч В.Путинтай хаалттай хэлэлцээ хийсэн тухай мэдээллийг орон нутгийн цагаар баасан гарагт Оросын хэвлэл мэдээллийн хэрэгслүүд мэдээллээ.



Оросын хэвлэлүүдийн мэдээлснээр Путин, Уиткофф нарын хаалттай хурал орон нутгийн цагаар 14-ний үүрийн 1:30 цагт өндөрлөсөн байна. В.Путин шөнийн 02:30 цагийн орчимд Кремлиэс гарчээ. Уулзалтын нарийн ширийн зүйл, үйл явц, үр дүнгийн талаар ОХУ болон АНУ одоогоор ямар нэгэн мэдээлэл, мэдэгдэл гаргалгүй чимээгүй байсаар байна.



АНУ-ын тусгай элч төлөөлөгч Стив Виткофф буцахаасаа өмнө Москва хот дахь АНУ-ын Элчин сайдын яаманд нэг цаг саатаж, талархлын үг хэлжээ. Улмаар түүний онгоц баасан гарагийн үүрээр Москвагаас хөөрсөн байна.

В.Путин, С.Уиткофф нарын уулзалтын талаар хоёр тал чимээгүй байна

Олон төрлийн үйлдэлтэй дэлхийн анхны хиймэл оюун ухаант роботыг Бээжинд танилцууллаа. Энэ нь өөрөө өөрийгөө удирдах чадвартай ухаалаг технологийг олон нийтийн дунд анх удаа оролцуулж байгаа гэдгээрээ онцлогтой. “Хуйси Кайву” нэртэй уг платформыг Аж үйлдвэр, мэдээллийн технологийн яам, Бээжин хотын захиргаа, Бээжингийн хүн дүрст роботуудын инновацын төв зэрэг байгууллагууд бүтээхэд оролцжээ.



Хиймэл оюун ухаант робот нь хүний нэгэн адил орчноо мэдрэх бөгөөд &nbsp;суралцах, харилцаа үүсгэх чадамжтай. &nbsp;Тооцоолол, логик үндэслэлд тулгуурлан үйлдэл хийхээр програмчлагджээ. “Хуйси Кайву” нь&nbsp; эргэн тойрныхныхоо &nbsp;хүсэлтээр даалгавар гүйцэтгэж үзүүлсэн бөгөөд цаашид &nbsp;тасралтгүй сурч, дасан зохицох боломжтой гэж үзэж байна.



Робот эхлээд даалгавраа &#8220;тархи&#8221;-аар төлөвлөж, дараа нь түүний &#8220;тархи&#8221; тодорхой үйлдлүүдийг гүйцэтгэхийг тушаана. Гүйцэтгэлийн хариуг &#8220;тархи&#8221; руу буцааж дамжуулж, нарийн төвөгтэй орчинд бие даасан шийдвэр гаргах, нягт нямбай хөдөлгөөнийг ч гүйцэтгэх чадвартай. Мөн атгах, зарим гүйцэтгэлдээ алдаа гаргасан бол түүнийгээ засах зэрэг функцүүдтэй.



Лхагва гарагт болсон “Хуйси Кайву”-г танилцуулах &nbsp;нээлтийн арга хэмжээний үеэр уг платформ нь үйлдвэрлэлийн ангилах, ширээний цэвэрлэгээ хийх, логистикийн сав баглаа боох &nbsp;зэрэг дөрвөн хувилбараар ажиллаж үзүүлжээ. &nbsp;



Тус улсад цаашид хүн дүрст роботуудаас гадна бие даасан жолоодлоготой тээврийн хэрэгсэл, зүүж болох интерактив чадвартай төхөөрөмж зэрэг &nbsp;хиймэл оюун ухаан оролцсон олон технологи нэвтэрчээ.

Бээжинд “Тархи”-тай робот танилцууллаа

Монголын Бодибилдинг фитнессийн холбооноос оюуны өмчийн газраар баталгаажсан 28 дахь удаагийн &#8220;Ирээдүйн мистер-2025&#8221; Улаанбаатар хотын аварга шалгаруулах тэмцээнийг энэ сарын 29-ний өдөр Zaisan hill event hall-д зохион байгуулна. 



Тэмцээн нийт 15 төрлөөр 30 ангилалтай болно. Давхардсан тоогоор 400 гаруй тамирчин оролцох юм. Энэ жилийн тэмцээнийг нийслэлийн Засаг даргын ивээл дор зохион байгуулж байгаа онцлогтой. Нийслэлээс хүн амын эрүүл мэндийг дэмжих, нийтийн биеийн тамирыг хөгжүүлэх, залуучуудыг дэмжиж оролцож байгаа нь нийт тамирчид болон спортыг сонирхон хичээллэгч нарт том урам зориг болж буй. 



Улаанбаатар хотын аварга шалгаруулах тэмцээний зорилго нь Монгол Улсад бодибилдинг, фитнессийг хөгжүүлж, Засгийн газар болон биеийн тамир спортын хороодтой хамтран ажиллаж, эв нэгдлийг эрхэмлэн тамирчдыг олон улс, тив дэлхий, цаашид олимпын наадамд амжилттай оролцуулж, эх орныхоо нэрийг өндөрт өргөх, эх орноо дэлхий дахинд сурталчлан таниулах, ирээдүй хойч үеийг төлөвшүүлэн хүмүүжүүлэхэд оршино.

“Ирээдүйн мистер-2025” хотын аварга шалгаруулах тэмцээн энэ сарын 29-нд болно

Нийслэлийн ногоон бүсэд хуурайшилт их байгааг Цаг уур орчны шинжилгээний газраас мэдээллээ. Өнгөрсөн онд нийслэлийн хэмжээнд шар өвсний гал түймрийн 48 тохиолдлоор 62.7 га талбай шатаж иргэдийн өмч хөрөнгө, байгаль экологид хохирол учирсан байна. Ногоон бүсийн хуурайшилт нь болзошгүй ой, хээрийн түймэр болон шар өвсний гал түймрийн аюул, эрсдэлийг нэмэгдүүлдэг.



 Иймд, нийслэлийн ногоон бүсэд зорчиж буй иргэд, зуслангийн чиглэлд оршин сууж буй айл өрхүүд цогтой үнс нурмаа тагтай төмөр саванд хийж хэвших, тамхи, чүдэнз, ил галыг бүрэн унтраан, айл өрхүүд хашааны шар өвс, хог хаягдлыг ил задгай шатаахгүй байхыг нийслэлийн Онцгой байдлын газраас зөвлөж байна. Мэргэжлийн байгууллагаас өгч байгаа зөвлөмжийг хэрэгжүүлж, эрүүл мэнд, амь нас, өмч хөрөнгөө гал түймрийн аюулаас урьдчилан сэргийлээрэй.

Сэрэмжлүүлэг: Хуурайшилт их байгаа учраас хашааны шар өвс, хог хаягдлыг ил задгай шатааж болохгүй

&nbsp;Азийн өвлийн спортын наадам зохион байгуулагдсан Харбин хот энэ өвөл жуулчдаас 266 тэрбум 170 гаруй сая юанийн орлого олжээ. Долларт шилжүүлж тооцвол 37 тэрбумтай дүйх хэмжээний энэ их ашгийг тус хотын цас мөсний аялал жуулчлалаар бүрдүүлсэн гэж үзэж байна. 2024-2025 оны өвлийн улиралд Харбин дотоод гадаадын 135 сая жуулчин хүлээн авсан нь өнгөрсөн оны өвлийн улирлынхаас 18.5 хувиар өссөн байна. Мөн жуулчдын зардал 30.7 хувиар өсжээ. Харбин хотод аялал жуулчлалын чиглэлийн 200 гаруй төсөл хөтөлбөр хэрэгжүүлсэн бөгөөд тухайлбал байгалийн үзэсгэлэнт газруудаас гадна худалдааны төвүүдийг олноор нь нээсэн байна. Түүнчлэн мөсөн болон цасны цэцэрлэгт хүрээлэн, цанын бааз, музей, соёл урлагийн галерей, өглөөний болон шөнийн зах зэрэг жуулчдад зориулсан байгууламж олныг бий болгожээ. Аялал жуулчлалын чиглэлээр хийсэн дээрх ажлуудад 40 орчим аж ахуйн нэгж оролцсон аж.



Харбин хотыг цас мөсний гайхамшигт үзвэр үйлчилгээтэй болгоход тус хотын цаг уурын онцлог, цас мөсний нөөц их хэмжээгээр бүрддэг нь нөлөөлсөн гэж судлаачид онцоллоо.



Хятадын зүүн хойд хэсэгт байрлах Харбин хот өвлийн аялал жуулчлалаа илүү өндөр түвшинд хөгжүүлэх зорилт тавьсан бөгөөд 2027 он гэхэд 1.2 их наяд юань, 2030 он гэхэд 1.5 их наяд юаньд хүргэх зорилт тавьжээ.

Харбины цас мөсний гайхамшиг 37 тэрбум долларын ашиг олжээ

Үндэсний дээд лигийн сагсан бөмбөгийн талбайд сайн дурын ажил хийдэг олон хүүхэд байдаг. Тэдний нэг нь Ө.Эрхэмбилэг. Тэр ирээдүйд мэргэжлийн сагсчин болох мөрөөдөлтэй. Мөрөөдөлдөө хүрэхийн тулд багаас нь эхлэн, сагсан бөмбөгийн талбайд шал арчиж, тамирчдын бөмбөг зөөх зэргээр сайн дурын ажил хийдэг хүүг TIME.MN онцолж байна. Энэ ажлыг хийснээрээ тэр бусдаас ичиж санаа зовдоггүй. Харин хийж буй ажилдаа илүү сэтгэл хангалуун байдаг байна.



-Сайн уу? Сайн дурын ажил хийгээд хэр удаж байна?



Сайн байна уу? Намайг Ө.Эрхэмбилэг гэдэг. 16 настай. Улсын тэргүүний 84-р сургуулийн 10-р ангид сурдаг. Би энэ ажлыг хийгээд 2 жил болж байна. Би сагсан бөмбөгт дуртай учраас Дээд лигт ажиллахыг маш их хүссэн. Энэ ажлыг хийснээрээ дэмждэг тамирчдаа дэргэдээс нь харах, тоглолтын ширүүн уур амьсгалыг хажуугаас мэдэрдэг. Үнэхээр гоё байдаг. Бас тамирчдаас их юм сурч авдаг.



-Чиний ажлын үүрэг юу вэ?



Талбайн шалыг хуурай байлгаж, тамирчдыг унаж бэртэхээс сэргийлэх. Хүн унахаар очиж шал арчина. Талбайгаа завсарлагаанаар арчина. Ихэвчлэн би бөмбөг зөөдөг. Тамирчдыг биеэ халаахад нь тусална.



-Анх энэ ажлыг хийхэд гэр бүл, ойр дотнынхон чинь хэрхэн хүлээж авсан бэ?



-Эхэндээ &#8220;Оройтлоо&#8221; гээд аав, ээж уурладаг байсан. Одоо бол ойлгоод эхэлж байгаа. Найзууд бол &#8220;Ямар гоё юм бэ. Цуг хийж болох уу?&#8221; гэдэг. Одоо надтай хамт манай сургуулийн нэг хүүхэд энэ ажлыг цуг хийж байгаа.  



<figure class="wp-block-image size-large"><img loading="lazy" decoding="async" width="1024" height="576" src="https://admin.time.mn/wp-content/uploads/2025/03/2c84b2fb-69e5-4a4d-862c-04221bb51d73-1024x576.jpg" alt="" class="wp-image-84926" srcset="https://admin.time.mn/wp-content/uploads/2025/03/2c84b2fb-69e5-4a4d-862c-04221bb51d73-1024x576.jpg 1024w, https://admin.time.mn/wp-content/uploads/2025/03/2c84b2fb-69e5-4a4d-862c-04221bb51d73-300x169.jpg 300w, https://admin.time.mn/wp-content/uploads/2025/03/2c84b2fb-69e5-4a4d-862c-04221bb51d73-768x432.jpg 768w, https://admin.time.mn/wp-content/uploads/2025/03/2c84b2fb-69e5-4a4d-862c-04221bb51d73-1536x864.jpg 1536w, https://admin.time.mn/wp-content/uploads/2025/03/2c84b2fb-69e5-4a4d-862c-04221bb51d73.jpg 1920w" sizes="auto, (max-width: 1024px) 100vw, 1024px" /></figure>



-Хичээлээ тараад шууд ажилдаа ирдэг гэсэн үг үү?



Тийм. Би цаг маш сайн барьдаг. Хоёр жил ажиллахдаа нэг ч удаа хоцорч байгаагүй. Лигийн ах, эгч нар надад их итгэдэг. Энэ хүмүүсийн итгэлийг алдахгүйн тулд цагтаа амжиж ирдэг. Ажлаа бүрэн гүйцэд хийх дуртай. Ажлынхаа дундуур даалгавраа хийж зохицуулдаг.



Өглөө хичээл 8 цагаас ороод, 13 цагт тарна. Өдөр хичээлээ тараад, 15 цагт &#8220;UG arena&#8221;-д ирдэг. Эхний тоглолт 15:40-д эхэлдэг болохоор аль болох эрт ирээд, бэлэн байх ёстой. Өдөрт 3 тоглолт болоод, 23 цагт миний ажил дуусдаг. Амралтын өдөр эхний тоглолт 11 цагт эхэлдэг болохоор сүүлийн тоглолт 20 цагт дуусчихдаг. Заримдаа ядрах үе гарна аа.



Хүмүүсийн хандлага ямар байдаг вэ?



Тамирчид бид нартай харьцахад гоё байдаг. &#8220;Сайн уу? Ахын дүү, ажил нь сайн уу. Ажлаа сайн хийгээрэй&#8221; гээд тамирчин ах нар биеэ халааж байхдаа бидэнтэй ярилцаж, урмын үг хэлдэг. Энэ нь хамгийн гоё байдаг. Бөмбөг зөөгөөд, ажлаа хийнгээ Дээд лигийн ах нартайгаа яриа өднө гэдэг чинь гоё шүү дээ. Тэрнээс их урам авдаг. Жишээ нь, “Эс Жи Эйпс” багийн тоглогч Н.Ганбаатар ах хамгийн дотно байдаг. Би ирээдүйд энэ ах нар шигээ Монгол Улсын шигшээ багийн тоглогч болох мөрөөдөлтэй. Мөрөөдлөө биелүүлэхийн төлөө давхар сагсан бөмбөгийн бэлтгэлд явж байгаа. Энд байснаараа би ирээдүйдээ том хувь нэмэр оруулж байгаа.



<figure class="wp-block-image size-large"><img loading="lazy" decoding="async" width="1024" height="576" src="https://admin.time.mn/wp-content/uploads/2025/03/70d71159-9e80-48bb-bae0-7203b8af2fca-1024x576.jpg" alt="" class="wp-image-84927" srcset="https://admin.time.mn/wp-content/uploads/2025/03/70d71159-9e80-48bb-bae0-7203b8af2fca-1024x576.jpg 1024w, https://admin.time.mn/wp-content/uploads/2025/03/70d71159-9e80-48bb-bae0-7203b8af2fca-300x169.jpg 300w, https://admin.time.mn/wp-content/uploads/2025/03/70d71159-9e80-48bb-bae0-7203b8af2fca-768x432.jpg 768w, https://admin.time.mn/wp-content/uploads/2025/03/70d71159-9e80-48bb-bae0-7203b8af2fca-1536x864.jpg 1536w, https://admin.time.mn/wp-content/uploads/2025/03/70d71159-9e80-48bb-bae0-7203b8af2fca.jpg 1920w" sizes="auto, (max-width: 1024px) 100vw, 1024px" /></figure>



-Дэмждэг баг, тоглогч нь хэн бэ?



Дэмдэг баг “Selenge Bodons” болон “BCH Knights”. Хувь тоглогч гэвэл А.Энхбаясгалан, М.Өлзий-Орших, Н.Ганбаатар



-Сая хийж байгаа ажлыг нь харлаа. Их ачаалалтай ч маш хурдан ажилладаг юм байна. Хүний шидэж байгаа бөмбөгийг их нямбай, эвлэг тавьж байна. Бөмбөгөө зөв байрлуулах нь чухал уу?



Хүмүүс бөмбөг шидэхэд, байрлал нь хамаагүй гээд байдаг. Би өөрөө ихэвчлэн шидэж тоглодог болохоор бөмбөгний байрлал чухал гэж боддог. Тиймээс тамирчдыг шидэхэд нь тухтай байдлаар байрлуулж өгдөг.



-Энэ ажлыг хийснээрээ чи юуг хамгийн сайн сурсан бэ?



Сагсан бөмбөгийн тамирчдаас нэг зүйл ойлгож авсан. Сагсан бөмбөг бол зүгээр нэг мэргэжил, спорт биш. Сагсан бөмбөг тоглохдоо аз жаргал гэдэг зүйлийг мэдрэх ёстой. Аз жаргалтай болохын тулд сагсан бөмбөг тоглодог. Үүнээс аз жаргал мэдэрч чадахгүй бол тоглох хэрэг байхгүй гэдгийг хамгийн сайн сурч, ойлгосон. Тийм учраас сагсан бөмбөг миний амьдралын нэг хэсэг болчихсон.

Ө.Эрхэмбилэг: Сагсанбөмбөгчдийн бөмбөгийг зөөж өгснөөрөө би их зүйл сурдаг

30 орчим жилийн дараагаар Донателла Версаче Италийн хувцас загварын алдарт “Versace” брэндийн уран бүтээл эрхэлсэн захирлын албан тушаалаасаа буухаар шийдсэн байна.



Тэрээр Versace брэндийг үүсгэн байгуулагч, өөрийн ах Жианни Версачег цуврал алуурчны гарт амь үрэгдсэний дараа 1997 онд уг албан тушаалд томилогдож байсан ажээ.



Өдгөө 69 настай Донателла Версаче Versace брэндийн хувцас загварын олон зуун цуглуулга, кампанит ажлуудыг гүйцэтгэснээс гадна зочид буудлууд болон автомашины загвар хүртэл гаргаж байсан туршлагатай уран бүтээлч хүн юм. Тэрээр дуучин Мадонна, Бейонсе, Лэди Гага, Женнифер Лопез, АНУ-ын тэргүүн хатагтай Мишель Обама зэрэг олон алдартнуудыг хувцаслаж байсан түүхтэй.



Versace брэнд харъяалагддаг Capri Holdings группын зүгээс пүрэв гарагт хийсэн албан ёсны мэдэгдэлд Донателла Версачегийн хийсэн бүх зүйлд талархал илэрхийлж, түүнийг Versace брэндийг дэлхийн брэнд болгон хувиргахад асар их үүрэг гүйцэтгэсэн гээд, Донателлаг цаашдаа Versace брэндийн сайн үйлс, хандивын арга хэмжээнүүдэд өөрийгөө бүрэн зориулж, тус брэндийн олон улсын зөвлөх хэвээрээ үлдэх болно гэжээ.



Харин Донателла Версачегийн халааг авч, тус брэндийн уран бүтээл эрхэлсэн шинэ захирлаар өмнө нь Miu Miu брэндийн загварын албаны даргаар ажиллаж байсан Дарио Витале томилогдон ажиллахаар болсон байна.



Донателла Версаче 12 сая дагагчтай өөрийн Инстаграм хуудсандаа “Жианни ахынхаа эхлүүлсэн зүйлийг үргэлжлүүлэн авч явсан минь нэр төрийн хэрэг байлаа, Versace брэнд миний цусанд, миний зүрх сэтгэлд үүрд орших болно, Дарио Виталег бидэнтэй нэгдэж байгаад би үнэхээр баяртай байна” хэмээн нийтэлжээ.



1978 онд байгуулагдаж байсан Versace брэндийг 2018 онд Michael Kors групп худалдан авч байсан бол дараа жил нь Capri Holdings-ийн мэдэлд шилжсэн бөгөөд өнгөрөгч 2024 онд Versace брэнд Capri Holdings-ийн 5.2 тэрбум еврогийн орлогын 20%-ийг дангаараа бүрдүүлсэн байна.

Донателла Версаче “Versace” брэндийн уран бүтээл эрхэлсэн захирлын ажлаа өгөхөөр болов

АНУ-ын ерөнхийлөгч Д.Трамп ЕХ-ноос АНУ-д импортлогдон орж ирдэг бүх төрлийн согтууруулах ундаанд 200%-ийн тариф тогтооно хэмээн сүрдүүлээд байна.



Трампын ган, хөнгөнцагааны импортод ногдуулсан нэмэлт татварын эсрэг хариу арга хэмжээ болгон авч хэрэгжүүлсэн Америкт үйлдвэрлэсэн вискинд ногдуулахаар төлөвлөсөн 50%-ийн импортын татварын нэмэгдлийн хариуд АНУ-ын ерөнхийлөгч ийнхүү сүрдүүлжээ.



Д.Трамп мөн мэдэгдэлдээ ЕХ-г “дайсагнагч, дүрэм зөрчигч” хэмээн нэрлэж, “АНУ-аас үргэлж ашиг хонжоо хүртэж байх цор ганц зорилгоор үүсгэн байгуулагдсан” гээд, ЕХ-г Америкийн вискинд ногдуулсан “жигшмээр” тарифаа нэн даруй буцаа гэжээ.



АНУ, ЕХ-ны хооронд үүсээд буй худалдааны ээдрээтэй нөхцөл байдлыг хэлэлцэх бэлтгэл ажил&nbsp; хийгдэж байгаа талаар Европын Комиссын хэвлэлийн төлөөлөгч мэдээлсэн байна. Түүнчлэн ЕХ-ны худалдааны комиссар Марош Сефкович Трампын сүрдүүлгийн дараагаар Америкийн талын худалдаа хариуцсан албаны хүмүүстэй холбогдоод байгаа талаараа мэдэгджээ.



Европоос АНУ-д жил бүр 4.5 тэрбум еврогийн үнэ бүхий дарсыг экспортолдог бөгөөд АНУ-д нийлүүлдэг дарсны экспортын хэмжээгээрээ тэргүүлдэг талаар Европын дарс үйлдвэрлэлийн салбарыг төлөөлөгч “Comité Européen des Entreprises Vins” группын зүгээс онцолжээ. Тус группын ерөнхий нарийн бичгийн дарга Игнасио Санчез Рекарт хэлэхдээ, хэрвээ Трамп үнэхээр 200 хувийн татвар ногдуулвал Европын дарсны зах зээл сүйрч, олон мянган хүн ажилгүй болох болно гэдгийг анхааруулсан байна.



Харин Цагаан ордны зүгээс үүсээд буй маргаан зөрчилд ЕХ-г буруутгаад байгаа бол Европын төв банкны ерөнхийлөгч Кристин Лагард BBC сувгийн “HardTalk” нэвтрүүлэгт өгсөн ярилцлагадаа ЕХ-нд Америкийн тавьсан татварын нэмэгдэлд хариу арга хэмжээ авахаас өөр сонголт байхгүй гэдгийг тодотгосон юм. Мөн тэрээр хэрвээ энэхүү маргаан улам гаарч худалдааны дайн болон хувирвал “зовлонг нь бүгд амсах болно” хэмээн анхаруулсан байна.

Д.Трамп ЕХ-ны согтууруулах ундааны төрлийн бараа бүтээгдэхүүнд 200%-ийн тариф тогтооно хэмээн сүрдүүллээ

Монгол улс 2025 оны эхний улиралд төсөвтөө тодотгол хийх нөхцөл бүрдсэн гэдгийг УИХ-ын гишүүд сануулаад байгаа. Төсвийнхөө нийт орлогын 60 хувийг нүүрсний экспортын орлогоор бүрдүүлдэг. Гэвч нүүрсний үнийн уналттай холбоотойгоор төсвийн орлого тасрах эрсдэл үүсэх нөхцөл бүрдээд байна. Сангийн сайдын зүгээс нүүрсний үнэ унасан ч алтны үнэ дэлхийн зах зээлд өсөж байгаа нь төсвийн орлогын алдагдлыг нөхөх бололцоотой гэж мэдэгдсэн. Эдийн засгийн төлөв байдлыг ажиглаж тогтвортой байлгах үүрэг хүлээдэг Монгол банкны зүгээс төсөвт тодотгол хийх нөхцөл хуулийн хүрээнд ч үүсээгүй гэж тайлбарлалаа. Алтны үнэ өсөж байгаа ч нийлүүлэлт буурсан гэнэ. Гэхдээ алтны нийлүүлэлт дунд хугацаандаа өсөх хандлага бий. Алт өсөөд ирвэл төсөвт дэм болох нь тодорхой байгаа аж. Харин нүүрсний алдагдлыг нөхөх хэмжээнд хүрэх бололцоо харагдахгүй байгааг төв банк онцоллоо. Монгол банкны зүгээс сангийн сайд шиг алтны үнэд биш нүүрсний зах зээлдээ найдлага тавьж байгаа юм байна. Хэдийгээр эрсдэлтэй нөхцөл байдал байгаа ч нүүрсний үнэ нэмж унахгүй байх гэдэг горьдлого төв банканд байна. Шалтгаан нь манай улсын нүүрсний гол худалдан авагч БНХАУ эдийн засгаа 2025 онд 5 хувиар өсгөнө гэж мэдэгдээд байгаа. Тэгэхээр энэ зорилтдоо хүрэхийн тулд идэвхжүүлэлт хийх байх гэсэн хүлээлт бий гэлээ.

Монгол банк: Алтны үнэ өссөн ч нүүрсний алдагдлыг нөхөж дийлэхгүй

Энэ тухай манай сонин өмнө нь их ч бичсэн дээ. Ер нь монголчуудын амьдралын цикль баяраас баярын хооронд өнгөрдөг гээд хэлчихэд нэг их хол зөрөхгүй. Нэг баярыг арай хийж дуусгаад дараагийн баярыг хэрхэх тухай бодож эхэлнэ. Тэр дундаа өвлийн сарууд бол бүр чанга. Шинэ жилийн баяр бүтэн сар гаруй үргэлжилнэ. Ажлын, ангийн, нутгийн шинэ жил гэж явсаар сүүлдээ төрсөн ордоороо хүртэл нэгдэж баяр тэмдэглэх нь ч бий. Ингээд түр амсхийгээд уламжлалт Цагаан сарын баярт бэлдэнэ. Мэдээж дундуур нь хайрын баяр гэж нэрлэгддэг Валентины баярыг ч орхигдуулахгүй. Энэ ч бас чамгүй зарлага өндөртэй баярын тоонд ордог гэсэн судалгаа бий. Нэг муу лам үхсэн өдөр зэргээр муулж, муулж яг тулаад ирэхээр цэцэг, шоколад бариад л гүйцгээдэг. Энэ хоорондоо сар шинийнхээ бэлтгэлийг бас бага багаар явуулах хэрэгтэй болно. Харин энэ жилийн хувьд цагаан сарын баяргуравдугаар сарын 1-нд болсон нь бүр ч хямрааж орхилоо.Сар шинэ хуучраагүй байтал Мартын 8 болов.



Уг нь энэ өдрийг олон улсад Эмэгтэйчүүдийн эрхийг хамгаалах өдөр болгон тэмдэглэж, эрх нь зөрчигдөж байгаа асуудлынхаа талаар дуу хоолойгоо гаргаж, зарим оронд бүр тэмцэл, жагсаал өрнүүлдэг. 



<blockquote class="wp-block-quote is-layout-flow wp-block-quote-is-layout-flow">
Харин манайд бол нөгөө л ажил, ангиараа тэмдэглэж явсаар хамгийн сүүлд хэдэн эрчүүд нь эхнэрүүдээ баярлуулж, гал тогоо барьж, цэцэг бэлэг гардуулснаар өндөрлөдөг.
</blockquote>



Тун удахгүй Эр цэргийн баяр болно. Үүнийг амьхандаа л цомхон тэмдэглэхийг оролддог ч ангийн хөвгүүддээ чихэр печень, ажлынхаа эрчүүдийг хоолонд оруулах гээд үргэлжлээд л байна. Мөн &#8220;эр цэргүүдийг төрүүлдэг эмэгтэйчүүдийн ч баяр” гээд өнөөдүүл маань ороод ирнэ, яаж ч болохгүй. “Чамд ямар хамаатай юм гээд хэлээд үз дээ. Хөөрхий муусайн эрчүүдийн хоншоор нь тутах байлгүй. Харин хаа очиж Хүүхдийн баяр, наадам хоёрын зарлага харьцангуй гайгүй тусдаг байх. Сөөсгөр хэдэн хүүхдүүдээ нэг өдөр дагуулж парк, тоглоомын талбай ордог бол наадмаар машиндаа шатахуунаа дүүргэж аваад хөдөө гараад давхичихна. Харин энэ олон баяр дундаас жилийн хоёр болон гуравдугаар сарыг хамтад нь “Баярын сар” гэж нэрлэмээр санагддаг.



Энэ “Баярын сар”-ыг монголчууд бид харин ч нэг тэмдэглэсэн шиг тэмдэглэж, найрласан шиг найрлаж өнгөрөөнө дөө. Ёстой л нөгөө “Хүргэн хүү” кинон дээр Хайдав “Гар татахгүй үр, эрүү хамхихгүй иднэ ээ хө” гэж суудаг шиг л юм болохоос наагуур болно. Гэтэл яг энэ үеэр улсын импорт багасч, мөнгөний ханш унаж, өргөн хэрэглээний бараа бүтээгдэхүүний үнийн хөөрөгдөл гаарна. Аргагүй шүү дээ, манайхан чинь угаас хүний дор орох дургүй улс. Нэгнийхээ дээр биш гэхэд доор нь орохгүйг л хичээнэ. Үүнээсээ болоод цалингийн зээл тавьж, хүүтэй мөнгө зээлээд ч хамаагүй баяруудаа тэмдэглэнэ. Гол нь бусдад муу, муухай харагдахгүй гэсэн бодолтой нь холбоотой. Хүрээний үед “Гэрээ зараад цагаан сар хийсэн” гэсэн яриа гарч байсан гэдэг. Гэтэл энэ үг өнөө ч бараг л хэвээрээ байгаа нь харамсалтай. Цагаан сараар жишээ аваад үзэхэд л нэг айл дунджаар 3-5 сая төгрөг зарлагаддаг. Тавгийн идээ, ууц өвчүү, бэлэг сэлтээс эхлээд тавилга, аяга шаазангаа ч сольж харагддаг. За тэгээд хөдөө гадаа хол явдаг бол зарлага нь улам л нэмэгдэнэ. Ингээд баяр дуусч, сар шинэ хуучрахад баахан өр зээлтэй, хоосон нойтон хүмүүс үлддэг. Хатсан боов, хуучирсан бууз, хэдэн оймсноос өөр юмгүй л сууцгаана шүү дээ. Тиймээс өөрсдийгөө ингэж туйлдуулан байж баярлаж цэнгэдэг байдлаа одоо больцгооё гээд байгаа юм. Элдэв баярыг тэмдэглэж болно. Гэхдээ зохих түвшинд нь гэр бүлийнхээ хүрээнд ч юм уу санхүүгийн элдэв дарамт, хүндрэлгүй тэмдэглэж сурцгаая .



Цагаан сарыг манайхан ёс уламжлалаа мэдэх хамгийн чухал баяр гэдэг. Тэр нь ч үнэн. Гэхдээ яг ёс уламжлал, тэмдэглэж ирсэн түүхийг нь аваад үзвэл манай Цагаан сар харьцангуй минимал хэв шинжтэй. Хэдээс дээш насныхан ууц тавих, ямар насанд хэдэн үеэр тавгийн идээ засах гээд бүгдийг нь уламжлуулаад заагаад өгчихсөн байдаг л даа. Бүүр өндөр настай хөгшид эмгэд дээр хүүхэд дагуулж очихгүй, заавал шинийн нэгэндээ багтаж очих гэх мэтчилэн аль болохоор настай хүмүүсийг хүндрүүлэхгүйгээр зохицуулдаг байв. Гэвч өнөөгийн бид болохоор 30 хүрээгүй шахам айлууд өндөр өндөр идээ засч, их бага шүүс, том том ууц өвчүү тавьсан харагддаг. Ингэж байдгаа гөвж баярын уур амьсгалд даруулж, хөл толгойгүй баярладгаа л болих хэрэгтэй байна. Жижиг баяруудыг бол ингэж тэмдэглэн өнгөрүүлж болно гэж бодож магадгүй. Гэхдээ Цагаан сарыг ч гэсэн аль болох зардал чирэгдэл багатай тэмдэглэхэд ч буруудах зүйлгүй. Наад зах нь ёс уламжлалаа сайтар судлаад нас намба тань болоогүй бол ууц, идээгээ багасгаж болно шүү дээ. Уг нь нэг хэсэг манайхан ийм үрэлгэн байдлыг болих зорилгоор ахан дүүсээрээ нэгдээд золголтоо ресторанд тэмдэглэсэн юм. Харамсалтай нь айл айлаас тодорхой мөнгө цуглуулаад золголтоо хийгээдэхсэн чинь настайчууд нь гэрээр ирсэнгүй гэж гомдоллож, залуучууд нь очихгүй бол ёстой болохгүй гэсээр хоёр дахин зарлага гараад байхаар нь больчихсон гэдэг яриа байдаг. Үнэний ортой байх. Сүүлийн жилүүдэд л ингэж ресторанд золголтоо хийж байгаа байдал анзаарагдахаа больчихсон байна лээ. Тиймээс энэ байдлыг буцаан сэргээгээд үзэхэд ч буруудахгүй л байх. Ер нь энэ олон баяруудаа тоймтойхон тэмдэглэх тал дээр хичээцгээхгүй бол нийтээрээ туйлдаж, үнийн өсөлтөд дарлуулсаар өндийхөөргүй болох нь. Дээрээс нь улс орноос цахилгаан дулааны үнэ, элдэв татваруудаа нэмж дороос нь өндийхөөргүй болгочихоод байна. Тиймээс өөрсдийнхөө хэмжээнд хэмнэлт хийцгээж хөл толгойгүй бужигнадгаа больж, ёс ёслоод л өнгөрдөг болохгүй бол хөл доороос нь босч ирж чадахгүй шинжтэй.



Т.Дарханхөвсгөл

Дараалсан энэ олон баярын хөл доороос босч ирэхэд хэцүү болж байна

Ким Сү Хёны &#8220;Gold medalist&#8221; агентлагаас гаргасан албан ёсны мэдэгдлийг хүргэе.



Сайн байна уу. &#8220;Gold medalist&#8221; агентлаг байна .Бид HOVERLAB-аас гаргасан мэдэгдлийн хариуд жүжигчин Ким Сү Хёны албан ёсны байр суурийг хүргэж байна. Уг нь манай агентлаг ирэх 7 хоногт албан ёсны мэдэгдэл гаргахаа мэдэгдсэн ч жүжигчин Ким Сү Хёнд сэтгэл санааны хямралын шинж тэмдэг илэрч эхэлсэн. Мөн камер барьсан үл таних хүмүүс компанийн байрны эсрэг талын зогсоолд байрлахаас эхлээд олон сэтгүүлч Ким Сү Хёныг дарамталж эхэллээ.



Ким Сү Хён 2019 оны зун Ким Сэ Ронтой насанд хүрсэн хойно нь болзож эхэлсэн бөгөөд тэдний харилцаа 2020 оны намар хүртэл үргэлжилсэн. Ким Сү Хён насанд хүрээгүй байхдаа Ким Сае Ронтой болзож байсан гэдэг нь худлаа. Ким Сэ Роны 2024 оны 3-р сарын 24-нд дэлгэсэн гэрэл зураг, 2025 оны 3-р сарын 11-ний өдөр HOVERLAB-ын дэлгэсэн гэрэл зургууд хоёулаа болзож байсан үеийнх бөгөөд 2020 оны өвлийн нэг өдөр авсан зураг юм. Ким Сэ Роны өмсөж байсан хувцас нь 2019 оны 6 дугаар сард тодорхой хувцасны брэнд гаргасан бүтээгдэхүүн байсан. Тиймээс HOVERLAB-ын энэ зургийг Ким Сэ Роныг насанд хүрээгүй байхдаа буюу 2016 онд авсан гэх мэдээлэл үнэн байх боломжгүй юм.



 2025 оны 3-р сарын 12-нд HOVERLAB-аас дэлгэсэн өөр нэг зургийг 2019 оны 12-р сарын 24-нд авсан. Тодруулбал HOVERLAB-ын дэлгэсэн бүх зургийг Ким Сэ Рон насанд хүрсэн хойно нь авсан. Ким Сү Хёны алба хааж байхдаа Ким Сэ Ронд хаягласан захидал нь ойр дотно танилдаа илгээсэн хувийн захидал байсан. HOVERLAB youTube суваг Ким Сү Хёныг Ким Сэ Ронтой болзож байх үед нь илгээсэн ил захидлыг зориуд дэлгэж, хайрын захидал байсан мэт сэтгэгдэл төрүүлэхээр нийтэлжээ.



<figure class="wp-block-image size-full"><img loading="lazy" decoding="async" width="700" height="400" src="https://admin.time.mn/wp-content/uploads/2025/03/a1a21029-f30c-45c2-9c9c-d741ebdf7ff2-1.jpg" alt="" class="wp-image-84909" srcset="https://admin.time.mn/wp-content/uploads/2025/03/a1a21029-f30c-45c2-9c9c-d741ebdf7ff2-1.jpg 700w, https://admin.time.mn/wp-content/uploads/2025/03/a1a21029-f30c-45c2-9c9c-d741ebdf7ff2-1-300x171.jpg 300w" sizes="auto, (max-width: 700px) 100vw, 700px" /></figure>



Цаашилбал, Saero Nero хоч нь Ким Сэ Роны 2016 оноос хойш олон нийтэд хэрэглэж байгаа хоч болохоос зөвхөн Ким Сү Хёны дууддаг хоч биш юм. Тус YouTube суваг нь хэн болохыг нь тогтоох боломжгүй хүний ​​өгсөн мэдээлэлд үндэслэн батлагдаагүй цуурхал зохиож байна. Энэ хүнээс болж Ким Сү Хён, Ким Сэ Рон хоёрын хувийн нууц ноцтой зөрчигдөж байна. Эдгээр ор үндэсгүй цуурхал, таамаглалыг тараасан нь Ким Сү Хён, Ким Сэ Рон хоёрт төдийгүй тэдний гэр бүл, ойр дотны хүмүүст ч хохиролтой бөгөөд хүний хувийн амьдралтай холбоотой асуудлыг олон нийтэд ил болгож буй нь талийгаачийн нэр төрийг маш ихээр гутааж байна&#8221; гэжээ.

Ким Сү Хён Ким Сэ Ронтой үерхэж байснаа хүлээн зөвшөөрлөө

Хоёр сарын өмнө Волейболын Үндэсний дээд лиг шилдгүүдээ тодруулж дууссан. Үүний араас залгаж “Hobby cup” клубүүдийн аварга шалгаруулах тэмцээн V Court зааланд эхэллээ. Тус тэмцээнд эрэгтэй, эмэгтэй мэргэжлийн клубүүд өрсөлддөг юм.



 Энэ удаагийн тэмцээнд тамирчдын шилжилт хөдөлгөөн багагүй оржээ.



Тухайлбал Үндэсний дээд лигт “SG Hawks” багаас өрсөлдөж, хүрэл медаль хүртсэн Куба улсын тамирчин 24 настай Tomas lescay Favier багтайгаа хийсэн гэрээгээ дуусгажээ. Тэрээр “Hobby cup” клубүүдийн тэмцээнд &#8220;Натур Бакс&#8221;-ын өмсгөлтэйгөөр оролцож байна. Ингэснээр түүний хувьд лигийн хошой аварга &#8220;Натур Бакс&#8221; багтай гэрээ үзэглэсэн бололтой. Tomas lescay нь голын хаагчийн байрлалд тоглодог.



Тэгвэл &#8220;Натур Бакс&#8221; клубийн тамирчдын мэдүүлэгт Т.Хангалын нэр багтаагүй талаар эх сурвалж мэдээллээ. Хэдхэн хоногийн өмнө Тайландын лиг дууссан. Ингээд Т.Хангалыг клубүүдийн аварга шалгаруулах тэмцээнд оролцох болов уу гэсэн ч энэ удаагийн тэмцээнийг өнжиж байгаа аж.

“SG Hawks” багт байсан Tomas lescay “Натур Бакс” клубт нэгджээ

Гоо сайхны филлер тарилга нүүрэндээ хийлгэснээр харааны чадвараа алдаж, насан туршдаа хөгжлийн бэрхшээлтэй болсон тухайгаа нэгэн хохирогч эмэгтэй Синдерелла эмнэлгийн хохирогчдын групп-д нийтэлжээ. Тэрээр 2022 онд гоо сайхны үйлчилгээ үзүүлдэг Синдерелла эмнэлэгт нүүрний филлер шахуулах эмчилгээнд орсон байна. Хохирогч эмэгтэй; “Хэн ч сохорно гэж мэдсэн бол филлер тарилгыг хийлгэхгүй. Мэргэжлийн баг хамт олонтой, захирал нь 10 орчим гадаадын сургууль, курс төгссөнөө вэбсайт дээрээ зарласан, итгэж болохоор үйлчилгээтэй, мэргэжлийн мэт харагдсан учраас, Синдерелла эмнэлэг, эмчийн зүгээс энэ тарилгыг хийлгэвэл үр дүнтэй гэж зөвлөсөн учраас л хийлгэсэн. Зөвхөн би биш, өнөөдөр бүгд л над шиг гэнэддэг, итгэдэг. Би тэртэй тэргүй амьдралаа, бие сэтгэл нүдээ алдсан. Насан турш хөгжлийн бэрхшээлтэй 65% алдангитай баруун талаа харалгүй биеэ цохидог, маш хурдан ядардаг, хөдөлмөрийн бүтээмжгүй, зүүн тархины судасны агшилтаас болж толгой маш их өвддөг, хараатай үлдсэн зүүн нүдний хараа сүүлийн 2 жилд огцом муудсан, хэцүүхэн хүн болсон. 2022 оноос хойш 3 шатны хүндхэн шүүхүүд, хүнд амьдралд нугачигдаж яваа Синдерелла эмнэлгийн хохирогчоос” хэмээн бичжээ.

Нүүрэндээ филлер тарилга хийлгэснээс нүд нь хараагүй болжээ

Саяхан Монголын Бурхан шашинтны төв Гандантэгчинлэн хийдэд Чингис хааны шүтээн хөргийг бүтээгээд заллаа. Өмнө нь, бурхан болооч Бурханч лам Пүрэвбат агсан сэрүүн тунгалаг ахуйдаа нэгийг бүтээн Төрийн ордонд залсан ба түүнээс ч өмнөх үеийн түүхэн хувилбар нь Гандан хийдийн сан хөмрөгөөс хэдэн жилийн өмнө гарч ирж байсан санагдана. Гандантэгчинлэн хийдийн шүтээн дундаас гарч ирсэн Чингис хааны шүтээн хөрөг нь Очирваань бурхан лугаа адил дөл бадруулсан агаад морьтон байх бөлгөө. Тал нутгийн Буддистууд улс үндэстнийхээ аугаа их шүтээн Чингис хааныг Очирваань бурханы хувилгаан дүр хэмээн итгэх. Бурханч лам Пүрэвбат агсан Чингис хааны шүтээн хөргийг бүтээн Төрийн ордонд залах үеэр энэ сэдэв олонтаа сөхөгдөн, тийнхүү шүтэгдсэн түүх хууч хэвлэлд гарч, улмаар төв номын сангийн хөмрөгт буй Очивааны бурханы хувилгаан Чингис хааны тахилгын судрын хуудсуудыг хүртэл нийтэд сонирхуулсан байна. 



Ийнхүү, Богд Чингис хаан монголчуудын төрийн ч, шашны ч шүтээн болж байсан уламжлал сэргэсэн хэрэг. Чингис хаан юугаа илүү ихээр эрхэмлэн дээдэлж, үндэсний шүтээн болгон уламжлуулах санаа. Өлгөж аваад хөгжүүлчихэж болмоор дэл сул хэрүүл хайж явдаг зарим маань “Чингис хааны үед Буддизм төрийн шашин байгаагүй” гэхчлэн наргианы аргумент сөргүүлэн, хэл ам дэгдээж харагдах. Наргианы аргумент гэдэг нь ийм учиртай. 



<blockquote class="wp-block-quote is-layout-flow wp-block-quote-is-layout-flow">
Асуудлын гол нь Чингис хаан Буддист байсан, Их гүрний үед Шарын шашин үндэсний хэмжээнд дэлгэрсэн эсэхтэй огт хамаагүйд оршино. 
</blockquote>



Алив үндэстэн өөрийн эрхэм хүнээ дээдлэн бурханчилдаг. Бурханчилна гэдэг нь өөрийн шашны хувилгаан, гэгээн болон шүтлэг тахилгын баатарт өргөмжилж, дурсан тахих утга. Монголчууд ч тэр мэт. “Лу.Алтан товч”-оос эхлээд, Зава Дамдины “Монголын түүх”-д хүртэл Чингис хааны сүнсний угсааг Буддын шашин, ялангуяа Зонховын шашны гэгээн хутагт, эрхэм зүтгэлтнээс улбаалуулан бичсэн байдаг. Сайн ухвал, Будда болсон Ханхүү Сиддхартагийн сүнс хувилан төрсөөр Есүхэй баатрын гэрт мэндэлсэн ч баймаар. Зөвхөн Чингис хаанаа бус, вассаль нь байсан Чин гүрний Манж хаадыг ч Манзушри бурханы хувилгаан хэмээн хэлэлцдэг байсан гэдэг. Хувьсгалт түүхийн зохиомол сурах бичгээр хүмүүжиж “Манжийн дарлал” хэмээх тодорхойлолтод итгэсэн үеийнхэнд энэ итгэл үнэмшил төөрөгдөл мэт санагдах байх.



Үнэн хэрэгтээ,Монголчуудын цөм хэсгийг Хаант Оросын түрэлтээс аварч, хоорондоо талцан алалдаж дуусах аюулаас хоёр зууны турш гэтэлгэсэн хийгээд Манж Монгол хэмээх элит үндэстэн Чин гүрний эрх баригч нам маягтай байсан зэрэг нь энд ярих сэдэв биш тул орхиё. Чингис хаан юугаа илүү ихээр эрхэмлэн дээдэлж, үндэсний шүтээн болгон уламжлуулах санаа. Их Монгол Улсыг байгуулаад, дэлхий дахиныг байлдан дагуулагч асан эзэн Чингис хаанд хамгийн тохирох “дүр” нь Умар зүгийн Жавзандамбын шашнаа хортныг номхотгогч, догшин дүрээр алдаршсан Очирваань байсан буй за. Улмаар “Очирваань бол ар Халхыг даасан бурхан” гэлцэх болсон нь Чингис хааны сүр сүлд, сүнс сахиус нь Монгол үндэстнийг үеийн үед тэтгэн, тусгаар тогтнолыг нь сахин хамгаалахын бэлгэдэл гэж тайлагдана. Дашрамд дурдахад, “Халхын заяа их”, “Халхын амны хишиг дуусашгүй” гэдэг хэллэг нь Монголын олон ястан дундаас зөвхөн Халх ястанг онцолсон хэрэг биш юм, зарим хүний эмзэглэдэг шиг. Нийт үндэстнийг зонхилогчийн нэрээр нийтийг төлөөлүүлэн ярьдаг, БНХАУ-д олон үндэстэн байдаг ч зонхилогчоор нь Хятад, ОХУ-д өчнөөн үндэстэн ястан суудаг ч голлох хэсгээр нь Орос гэдэгтэй адилхан үзэгдэл. Айлын ам бүлд эхнэр хүүхэд, ач зээ гээд тус тусын оноосон нэртэй хүмүүс амьдардаг ч эцэг хүнийх нь нэрээр “Доржийнх”, “Бат гуайнх” гэж хэлдэг. Үүний төлөө бусад нь гоморхож “Энэ айлд Дулмаа гэж эхнэр,Сүрэн охин, Баатар хүү гэх зэрэг хүн бас байдаг, тэднийг орхиж, гомдоож байна” гэж боддоггүйтэй агаар нэг. Учир иймд “Халхын заяа”, “Халхын амны хишиг” гэдэг нь нийт Монголчуудын: Ойрад, Буриад, Казах бүгдийнх нь амны хишиг, хувь заяаг бэлгэдсэн хэллэг билээ. Учир иймд, өнөөдөр MCS хүчирхэг болсон ч Халхын заяа, Жээнко баян яваа нь ч Халхын заяа, Чойжгоо ланжгар яваа нь ч Халхын л заяа, Сайраан Элчин сайд болоод нийт Монголоо төлөөлж явсан нь ч Халхын л заяа бүлгээ. 



<blockquote class="wp-block-quote is-layout-flow wp-block-quote-is-layout-flow">
Халхын амны хишиг дундраагүй цагт Хамаг Монголын амны хишиг дэлгэр л явах тухайтад гарсан ерөөл бэлгэ ажгуу. 
</blockquote>



Улмаар, Монголын сүм хийдүүд аугаа их Чингис хаанаа Очирваань бурхан болгон шүтэж байгаа нь өөрөө түүх болхоос биш өнгөрсөн түүхээ гуйвуулсан явдал огт биш. Нарийн яривал, түүх өөрөө тодорхой хэмжээнд гуйвж байдаг зүйл. Үлгэрлэвээс, Акира Курасовагийн найруулсан “Рашёмоны сүм” киноны баатрууд нэг болсон явдлыг шал ондоо ондоогоор хуучилдагтай их төсөөтэй. Ингэлээ гээд түүх гуйваад алга болдоггүй. Харин ч тунгаан эргэцүүлэх, харьцуулах хувилбартай байхын хэрээрээ үнэн өөрөө оршин тогтнодог авай. Будда ч “Үнэнд хүрэх зам бол эргэлзээ” гэж сургаад өөрийн сургаалыг мухар сохроо дагахын оронд, “яагаад” гэдэг асуулт тавин цэгнэхийг санал болгодог. 



Хүний оюун ухаан эргэлзэхийн хэрээр үнэний эрэлд гардаг бололтой. Тэгэхээр эргэлзээ бол оюун ухааны моторыг ажиллуулдаг түлш бензээн нь гэлтэй. Түүх тэр мэт эргэлзэх юмтай, түүхэндээ эргэлзэх эрхтэй баймаажин үнэнд ойртдог дүрэмтэй. Тийм учраас дарангуйлагч дэглэмүүд хамгийн түрүүнд эргэлзэх эрх чөлөөг боомилж, нийгмийн оюун санааг шүүн тунгаах боломжгүй болгодог. Харинч түүхийн хамгийн үнэн хувилбарыг албажуулан тогтоох гэж оролдохын хэрээр түүх өөрөө гуйвж дайван, үнэнээс гаждаг нь сонин. Гэхдээ, түүх өгүүлэгчийн байр суурь, харах өнцөг хийгээд санаатайгаар өөрчилсөн хувилбарыг нийгэмд сонголтгүйгээр тулгах хоёр бол тусдаа. ХХ зууны БНМАУ-ын социалист түүх бол “Ерөөсөө гуйваагүй, цорын ганц үнэн түүх” бүтээх оролдлого юунд хүргэж болдгийн тод жишээ. Олон хувилбар өнцөгтэй түүхээс, зөвхөн өөрийн үзэл сурталд нийцэх хувилбар гаргаад, бусдыг нь хүчингүйд тооцсон тийм түүх шүү дээ. Чингис хаанаа Очирваань бурханд хувилган шүтэхтэй төсөөтэй үзэгдэл ХХ зууны социалист системд ч, түүний нэгэн хэсэг БНМАУ-д ч түгээмэл байв. Нийгмийн ерөнхий шашин нь Марксизм. Карл Маркс бол социалист ертөнцийн бол гэгээрсэн Будда, Бурханы хүү Иусус, вивангиридич Магомед нь гэмээр ч юм уу? Ленин, Сталин нарыг “Марксизмыг хэрэгжүүлсэн” хэмээн өргөмжилдөг нь Буддынхаар бол Нагаржуна, Зонхов хавьцаа зүйрлэл. Сүүлдээ Зөвлөлтийн тэргүүн Л.Брежневийг, дараахан нь манай Ю.Цэдэнбал даргыг “Марксизмыг шинэ нөхцөлд хөгжүүлсэн” гэх болсон нь Богдоор тодруулах маягийн пиар гэмээр. Улс төрийн товчооны гишүүдийнхээ зургийг социалист сүм улаан булангийнхаа хойморт зэрэгцүүлэн хадаж хүндэлдэг байсан нь тамгатай хутагтуудын дүрийг дугандаа залахын соцүлгэр аятай. Нэр нь өөр болохоос биш нидэр дээрээ адилхан, бүх нийтийн шүтээн бүтээсэн үйл явцууд бүлгээ. Тэгэхээр, шашныг шинжлэх ухаанаар шүүх, шинжлэх ухааныг шашинжуулах хоёр ав адилхан муйхар зүйл. Христийн шашинтай хүн тааралдвал “Тэгж ярих юм бол хүнийг шавраар хийх боломжгүйг шинжлэх ухаан нотлоод байгаа” гэж мангартдаггүй биз дээ, бид? Монголын Буддистууд Чингис хааныгаа Очирваань бурхан болгон шүтэхээр “тэгж ярих юм бол&#8230;ХIII зуунд Буддизм төрийн шашин байгаагүй” гээд байгаа нөхдүүд дээрхтэй агаар нэг. Өнөөгийн Загалмайтнууд бол Еваг Адамын хавиргаар х и й с э н д ү н э м ш и г ч и д гэхээсээ илүү Христийн шашинтнуудын 2000 жилийн турш бүтээсэн мораль, ёс суртахууны үнэт зүйл, хүмүүнлэгийн үзэл санааг тээгч нар  Тэр мэтээр Чингис хаанаа Очирваань бурхан болгон тахиж буй тал нутгийг Буддистууд Чингис хаан Буддист байсан, тэр үед Буддизм Монголын нөмөрч байсан гэж батлаад байгаа юм биш. Чингис хаанаа өөрийн шашны эрхэм дээд шүтээн, аврагчид тооцон бурханчлаад дээдэлж л байгаа сүсэгтнүүд. Чингис хааныг шүтэх нь ямар ч монгол хүнийг баярлуулах болохоос гомдооно гэж үү??? 



Хэрвээ, тал нутагт Загалмайн шашин анх дэлгэрэхдээ тэр чигээрээ цэцэглээд үлдсэн бол бид Чингис хаанаа Христийн дагалдагчийн нэг болгоод дээдлэх л байсан биз ээ. Зохиомж талаас нь харвал “Монголын нууц товчоо” бол Библийн бүтцээр хийсэн бүтээл. Гэхдээ, зохиогч нь Их хааныхаа намтрыг Христийн шашны хэсэг болгох гэж зориогүй л болов уу. Ариун судар уншсаны хувьд библи бол “Бурханлаг хүний түүх”, “Бурханы хүүгийн намтар” бүтээх стандарт, баримжаа, гарын авлага л гэж итгээд, Их хааныхаа түүхийг Бурханы намтар бүтээх дэг сургуулиар туурвисан нь тэр бололтой. Хожуу үеийн Буддист түүхчид мөн л Буддагийн ертөнцөд Бурханы намтар бүтээдэг дэг стандартаараа Чингис хааныхаа түүхийг Буддачлан туурвисан нь Алтан товч, Алтан дэвтэр сэлтэд тусгалаа олсон буй за. Бурханы түүхтэй Чингис хаан Бурханы дүртэй байхад гайхах юун?



2025.03.10

Сиддхартаас Будда, Чингис хаанаас Очирваань

Жүжигчин Прис Броснан &#8220;Sunday Telegraph&#8221; сонинд өгсөн ярилцлагадаа &#8220;Тагнуулч Жеймс Бондын дүрд сонгогдон тоглох дараагийн жүжигчин британи хүн байх ёстой&#8221; хэмээн хэлсэн байна. Тэрээр тагнуулч Жеймс Бондын дүрд британи жүжигчин тоглох нь “зүй ёсны хэрэг” гэжээ.



Мөн тэрээр Жеймс Бондын франчайз эрхийг эзэмшигч продюсеруудыг &#8220;Amazon&#8221; компанид эрхээ шилжүүлэн өгсөн явдлыг “зөв шийдвэр” гэж үзэж байгаа талаараа ярьсан байна. “Amazon&#8221; компанийг Жеймс Бондын дүрд нэр төртэй, хүндэтгэлтэй хандаж, цувралыг цаашид амжилттай үргэлжлүүлнэ гэдэгт би итгэж байна” хэмээн Пирс Броснан хэлсэн байна.



Өдгөө 71 настай Ирландын жүжигчин Пирс Броснаны хувьд Жеймс Бонд цувралын 1995 оны “Алтан нүд”, 1997 оны “Маргааш хэзээ ч үхэхгүй”, 1999 оны “Дэлхий хүртэл хангалтгүй”, 2002 оны “Өөр өдөр үх” гэсэн 4 ангид Жеймс Бондын дүрийг бүтээсэн байдаг.&nbsp;



Түүний дараа Английн жүжигчин Дэниел Крейг тагнуулч 007-ийн дүрийг нийт 5 кинонд бүтээсэн юм. Британийн тагнуулчийн дүрд тоглох дараагийн жүжигчин хэн байх вэ гэдэг шийдвэрийг одоо &#8220;Amazon MGM Studios&#8221; гаргахаар болоод байна. Одоогоор Английн жүжигчин Жеймс Нортон, Аарон Тэйлор-Жонсон, Тео Жеймс, Ирландын жүжигчин Пол Мескал, Силлиан Мерфи, Эйдан Турнер, Австралийн жүжигчин Жейкоб Элорди, Америкийн жүжигчин Остин Батлер нарын нэрс яригдаж байгаа ажээ. Түүхэндээ Жеймс Бондын дүрд Шон Коннери, Рожер Мур, Тимоти Далтон, Дэниел Крейг гэсэн Британийн 4 жүжигчин, Ирландын жүжигчин Пирс Броснан, Австралийн жүжигчин Жорж Лэзенби нар тоглож байсан юм.



Зохиолч Иан Флемингийн эх зохиол дээр тагнуулч Жеймс Бондын эцэг нь шотланд, эх нь швейцарь хүн байдаг байна. Жеймс Бонд цувралын хамгийн сүүлийн анги 2021 онд гарч байсан бөгөөд шинэ анги хэзээ гарах нь одоогоор тодорхойгүй байгаа юм.

П.Броснан: Жеймс Бондын дүрд британи хүн тоглох ёстой

ХӨСҮТ-ээс улаанбурхан болон халдварт өвчний талаар мэдээлэл өглөө.



Өчигдөр шөнө улаанбурхан өвчний 4 тохиолдол лабораториор батлагджээ. Тодруулбал Улаанбаатар хотод 1 тохиолдол бүртгэгдсэн бол Өмнөговь аймгаас ирсэн 12 хүүхдийн сорьцоос 3 сорьж баталгаажиж, улаанбурханы нийт 18 тохиолдол бүртгэгдээд байна. Үлдсэн сорьц дээр давтан шинжилгээ хийж байгаа талаар ХӨСҮТ-ийн захирал Э.Анхбаяр мэдэгдэв.



Улаанбурханы вирус халдварлалт маш өндөр. Хүнээс хүнд халдварлах магадлал 96-98 хувь байдаг. Тиймээс улаанбурханы шинж тэмдэг илэрвэл яаралтай эмнэлэгт хандахыг зөвлөв. Хоолой өвдөх, дээрээсээ шатлалтай туурах шинж тэмдэг илэрвэл яаралтай эмнэлэгт хандах хэрэгтэй. Ийм шинж тэмдэгтэй хүнтэй ойрын хавьталд орвол бүгд өвчлөл авах эрсдэл өндөр аж. 



Мөн улаанбурханы батлагдсан тохиолдолтой хавьтал болсон бол олон нийтийн газраар явахгүй байхыг санууллаа. Цаашид Улаанбаатар болон орон нутагт Улаанбурханы халдвар бүртгэгдэх хандлага өндөр байгаа гэдгийг ХӨСҮТ-ээс анхааруулав.



Түүнчлэн нийт 58 улс оронд улаанбурхан өвчний тархалт бүртгэгдэж байгаагаас 10 улс оронд өвчний дэгдэлт өндөр байгаа аж. Эдгээр улсуудаас манай улсын иргэдийн түгээмэл зорчдог Вьетнам, Тайланд улсад улаанбурханы дэгдэлт их байгаа гэлээ.



Улаанбурхан өвчний эсрэг вакцины нөхөн дархлаажуулалтыг өрх, дүүргийн эрүүл мэндийн төвд хийж байгаа бол ХӨСҮТ дээр сайн дурын дархлаалжуулалтын кабинет ажиллаж байна.

Улаанбурхан өвчний 4 сорьц баталгаажиж, нийт тохиолдол 18 боллоо

Н.Энхбаяр: Шатахуунаар биеэ даахгүй бол намрын байдал ч хүндрэх магадлалтай

Итали улсын Турин хотод болж буй Тусгай олимпын дэлхийн өвлийн наадмын цасны гуталтай гүйлтийн 800 метрийн зайд Т.Дэлэгжаргал алтан медаль хүртлээ. Тэрбээр “Турин-2025” Тусгай олимпын дэлхийн өвлийн наадмаас медаль хүртсэн найм дахь монгол тамирчин, Монгол Улсын дөрөв дэх алтан медальтан болов.



Тусгай олимпын наадамд 103 орны 1500 тамирчин оролцож байгаа бол манай улсаас 6 спортын төрөлд 24 тамирчин өрсөлдөж байгаа юм.

Т.Дэлэгжаргал “Тусгай олимпын дэлхийн өвлийн наадмын” аварга боллоо

Ирэх дөрөвдүгээр сарын 1-нээс эхлэн сурроныг 18 нас хүрсэн “А” үнэмлэхтэй иргэд унаж замын хөдөлгөөнд оролцоно.



Хэрэв 18 нас хүрээгүй хүүхэд суррон унаж хөдөлгөөнд оролцвол Зөрчлийн тухай хуулиар 200 мянган төгрөгөөр торгууль төлнө.



Өнгөрсөн оны наймдугаар сард нийслэлээс сурроныг техникийн болон хурдны үзүүлэлтээр мотоциклтой адилтган үзэж “А” ангиллын жолоодох эрхийн үнэмлэхтэй хүн унах зохицуулалтыг хийхээр журамласан.



Мөн&nbsp;сурроны хөдөлгүүрийн багтаамжаас шалтгаалж 18-аас дээш насны хүн А ангиллын жолооны үнэмлэхтэйгээр унана гэсэн үг. Мөн техникийн байдалд тавих шаардлагууд нь өөрчлөгдөж байна.



Жишээлбэл, улсын дугаар авах, тольтой, дохиотой байх ёстой. Яг мотоциклтой ижилхэн. Зөрчилтэй тээврийн хэрэгсэлд цагдаагийн байгууллагаас хариуцлага тооцно.



Нэмэлтээр дурдахад,&nbsp;Өнгөрсөн жил суррон дугуйтай холбоотой осол 64, скүүтер холбогдсон 150 осол, хэрэг бүртгэгдсэн байна.

Ирэх сарын 1-нээс 18 нас хүрсэн “А” үнэмлэхтэй иргэд суррон унана

Цагдаагийн байгууллагад энэ оны 03 дугаар сарын 12-13-нд шилжих шөнө 02 цагийн орчим “Булган аймаг Рашаант сумын 1-р багийн нутагт, Өвөрхангай аймаг чиглэлд 3 км орчим зайд автомашинууд мөргөлдсөн байна” гэх дуудлага мэдээлэл бүртгэгджээ. Урьдчилсан байдлаар Улаанбаатар хотоос Өвөрхангай аймгийн чиглэлд зорчиж явсан тоёота приус 20 маркийн жолооч &#8220;Б&#8221; болон Архангай аймгаас Улаанбаатар хотын чиглэлд зорчиж явсан тоёота приус 20 маркийн жолооч &#8220;Т&#8221; нар мөргөлдөж, ослын улмаас 1 жолооч, 3 зорчигчийн амь нас хохирч, 2 тээврийн хэрэгсэл шатсан харамсалтай нөхцөл байдал тогтоогдоод байна. Тус хэрэгт Булган аймгийн цагдаагийн газар шалгалтын ажиллагаа явуулж байна.

Зам тээврийн ослын улмаас 4 иргэн амь насаа алдаж, 2 тээврийн хэрэгсэл шатжээ

2021-2024 онд буюу сүүлийн гурван жилийн байдлаар, Монгол Улсын хэмжээнд цахилгаан дугуй буюу суррон, скүүтер, мопедоос үүдэлтэй нийт 887 осол гэмтлийн тохиолдол бүртгэгджээ.



Харин 2024 онд улсын хэмжээнд суррон, скүүтер, мопедоос үүдэлтэй осол гэмтлийн 532 тохиолдол бүртгэгдэж, тухайн шалтгааны улмаас 3 хүн амь насаа алдсан байна.



Нийт тохиолдлын 93.0 хувь буюу 495 нь нийслэлд бүртгэгдсэн бол, 91.2 хувь буюу 485 нь ГССҮТ-өөс тусламж үйлчилгээ авсан байна.



<blockquote class="wp-block-quote is-layout-flow wp-block-quote-is-layout-flow">
Суррон, скүүтрээс унаж бэрстэн хүмүүсийн дийлэнх нь эрэгтэйчүүд 
</blockquote>



Мөн нийт тохиолдлын 67.1 хувь нь /357/ эрэгтэйчүүд, 32.9 хувь нь /175/ эмэгтэйчүүд байгаа бол, тохиолдлын тоо эрэгтэйд 15-19 насанд, эмэгтэйд 5-9 насанд өндөр байгаа юм.



Осол гэмтлийн шалтгаанаар нь авч үзвэл,



<ul class="wp-block-list">
<li>Мопед, суррон, скүүтерээс унах буюу онхолдож гэмтэж, бэртсэн тохиолдол 72.0%,</li>



<li>Мопед, суррон, скүүтертэй зорчигч автомашинд мөргүүлсэн тохиолдол 17.5%,</li>



<li>Явган зорчигч мопед, суррон, скүүтерт мөргүүлсэн тохиолдол 9.0%,</li>



<li>Мопед, суррон, скүүтертэй зорчигчид хоорондоо мөргөлдсөн тохиолдол 1.5% бүртгэгджээ.</li>
</ul>



Тухайн шалтгаант ослын үед толгой /22.6%/, тохой ба шуу /21.1%/, өвдөг ба шилбэ /18.4%/ зэрэг эрхтнүүд түлхүү гэмтдэг байна.

Сүүлийн гурван жилд суррон, скүүтэр, мопедоос 887 хүн унаж бэртжээ

Улсын Их хурлын гишүүн  Ч.Анартай ярилцлаа.



УИХ-ын гишүүн болохоосоо өмнө хаана ямар ажил алба эрхэлж байсан талаараа манай уншигчдад танилцуулахгүй юу?



 Миний үндсэн мэргэжил системийн болон кибер аюулгүй байдлын инженер. Монголын цахилгаан холбоо 2001 оноос инженерээр ажиллаж байгаад дараа нь яг энэ холбооны чиглэлээрээ хувийн компаниа байгуулаад гарсан. Улмаар 2005 онд Жи-Мобайл үүрэн холбооны компанийг байгуулсан. Ер нь харилцаа холбооны салбарт л ажилласан. Дараа нь олон улсын технологийн компанид ажиллаж байгаад 2015 оноос эх орондоо юм хийх ёстой юм байна гэж үзээд “Анд Глобал” гэж компанийг үүсгэн байгуулаад ажиллаж байгаад 2024 онд Үндсэн хуулийн өөрчлөлтийн дагуу салбарын төлөөлөл гэж УИХ-д сонгогдсон гэхээсээ илүүтэй томилогдсон гишүүн юм уу даа.



&#8211; Улс төрд орох шийдвэрийг яагаад гаргав. Мөн олон улс төрийн хүчин байхад яагаад МАН-ыг сонгосон юм бэ?



Миний хувьд огт улс төр мэдэхгүй, сонирхдоггүй. Инженер мэргэжилтэй, дарга сайд нараа ч таньдаггүй л хүн байсан. Гол нь маш олон жил монгол хүний оюун ухаан, үнэ цэнэ, ур чадварт итгэх ёстой. Түүгээрээ бид дэлхийд гарах боломж байна. Үүнд нь зориулсан боловсон хүчин, шинжлэх ухаан, боловсролын суурь бодлогууд хэрэгтэй. Тэдгээр маань учир дутагдалтай. Залуучуудыгаа дэмждэг сэтгэлгээ, тогтолцоо, хандлага байдаггүй. Үүнийг төр уриалаад хууль эрх зүй болон бодлогын таатай орчныг үүсгэх ёстой шүүмжлэлийг хэлж ирсэн. Монгол залуучууд маань ур чадвартай мөртлөө гадны томоохон технологийн компаниудад гадны үнэ цэнэ баялгийг бүтээхийн төлөө ажиллаж байгаа. Би технологийн хүн учраас энэ талаараа л ярьж байгаа юм. Түүнээс олон салбарт ажиллаж байна. Энэ залуучуудыгаа ирүүлж, эх орноо илүү хүчирхэг оюун санааны суурьтай болгох хэрэгтэй гэж шүүмжилж ирсэн. Тэгээд МАН-ын зүгээс санал тавьж, та энэ бодлогуудыг өөрчлөхөд гар бие оролцооч гэсэн. Миний хувьд монгол залуучууд оюун санаанд суурилсан дэлхийн хэмжээний иргэн болох, улс маань ч гэсэн ийм болох гэдэг итгэл үнэмшлээр үүнийгээ хийх боломж нь энэ байсан. Харин МАН нь институцийн хувьд хамгийн төлөвшиж тогтсон учраас энэ саналыг нь хүлээж авсан.



&nbsp;&#8211; Таны хувьд ур чадвартай монголчуудыгаа эх орондоо ирэх боломжийг нь бүрдүүлэх хэрэгтэй гэж шүүмжилдэг байсан гэж байна. Тэгвэл УИХ-ын гишүүнээр сонгогдоод энэ тал дээрээ ямар, ямар ажлууд хийхээр төлөвлөж байна вэ?



 -Би гурван ажлын хэсэг ахалж байна. Тэдгээр маань бүгдээрээ яг энэ тал руу чиглэсэн. Тухайлбал, Төрийн процессын дахин инженерчлэлийн ажлын хэсгийг ахалж байна. Төрийн ажил, үйлчилгээг илүү хүн төвтэй, чирэгдэлгүй, орчин үеийн нийгэм, эдийн засаг, дэлхийн хөгжлийн чиг хандлагатай нийцүүлэх ажлын хэсэг байгаа юм. Өөрөөр хэлбэл, технологи ашиглаад төр-иргэн, төртөрийн байгууллагууд хоорондоо харилцахдаа хүнд сурталгүй, зардал чирэгдэл багатай, хурдан шийдвэр гаргадаг болох тал дээр асуудлыг судалж байна. Дараагийнх нь өндөр технологиор Монголын компаниуд хөгжихөөс гадна бусад улсын томоохон компаниуд манайд орж ирж, боловсон хүчин, соёл, менежментийг нь Монголд нутагшуулах ажил буюу Өндөр технологийн тусгай бүсийг үүсгэх хуулийн ажлын хэсгийг ахалж байна. Мөн шинэ хууль гарахад бусад хуультайгаа харилцан яаж уялдаж байна гэдэг асуудал хүндрэлтэй. Маш их механик процесстой, хүн суурьтай. Зарим тохиолдолд сайн хянаж чадаагүйгээс болж цоорхойтой, техникийн алдаатай, амьдрал дээр хэрэгжихгүй хууль батлах. Тэр нь шүүх дээр очиж шийдэгдэх асуудал их гардаг. Миний өөрийн амьдралд ч гарч байсан. Хуулиасаа давсан дүрэм, журам их байдаг. Тиймээс үүнийг хиймэл оюун ухаан ашиглаад хуулийг анхнаасаа боловсруулахдаа цэгцтэй байх нөхцөлийг бүрдүүлэхээр Хуулийн давхардал, зөрчлийг арилгах ажлыг хэсгийг ахалж байна. Эдгээртэй чиг үүрэг төстэй маш олон ажлын хэсэгт гишүүнээр орсон. Би өөрөө хувийн хэвшлийн төлөөлөл, технологийн экспертийн зүгээс бараг 10 гаруй ажлын хэсэгт ороод ажиллаж байна.



-Өндөр технологийг эх орондоо нутагшуулах, төрийн ажил, үйлчилгээнд нэвтрүүлнэ гэдэг нь өөрөө асар их зардал, хөрөнгө мөнгө гарч таарна. Үүнээс гадна энэ ажлыг амжилттай хийж хэрэгжүүлэх хөрс суурь нь манай улсын хувьд хэр байна вэ?



Тийм болж чадаагүй байгаа юм. Хамгийн гол асуудал нь бидний нийтлэг сэтгэлгээ, хандлагын асуудал. Хууль тогтоогчдын түвшинд гэсэн монголчууд бид ийм зүйлийг хийж чадахгүй. Тэр чинь асар өндөр хөгжилтэй улсын хийдэг ажил гэсэн ойлголт маш хатуу тогтчихсон байна. Тэгэхээр үүнийг өөрчлөх нь л хамгийн хэцүү байна. Бүх шатандаа бид хэрэглэгч улс болчихоод байгаа юм. Монголчуудыг биенийгээ үнэлж сураагүй. Дэмжиж, хамтарч ажиллаж, ирээдүйдээ итгэлтэй байх хандлагыг бий болгох нь хамгийн том ажил. Өндөр технологийг хөгжүүлнэ гэдэг чинь асар урт хугацааны бодлого. Энэ бодлогыг гаргаж ирээд эдийн засагт үр өгөөжийг нь хүртэнэ гэдэг дахиад хугацаа шаардана. Суурь хандлагыг өөрчлөхийн тулд бидэнд үлгэр жишээ хэрэгтэй. Тиймээс гадны компаниуд орж ирээд, таатай орчныг бүрдүүлээд, тэдгээрийгээ жишиг болгож явах ёстой. Энэ бол олон улсад маш сонгодог жишээ. Энэ моделийг Хятад улс хамгийн гайхамшигтай хэрэгжүүлсэн. Чадвартай хүмүүсээ өндөр цалингаар авч ирээд технологийн тэргүүлэгч гүрэн болоод эхэлчихлээ. Тиймээс үүнийг хийх зайлшгүй шаардлагатай.



-Бид гадны хөрөнгө оруулалт гэж их ярьдаг. Тэгвэл манай хөрөнгө оруулалтын орчин таныхаар хэр байна. Чухам юуг нь яаж өөрчилмөөр санагдаж байна вэ?



 Цөмийн энергийн тухай хуулийн ажлын хэсэг дээр ажиллахад их ажиглагдсан л даа. Манай хууль тогтоох байгууллага дээр онол, практик хосолсон эдийн засагч нар маш их дутагдалтай. Орчин үеийн бизнесийн соёлын менежментийг хийсэн бизнес эрхлэгчдийн дуу хоолой маш сул байна гэж хараад байгаа юм. Монгол Улс чинь газар зүй, хүн ам зүй, нийгмийн онцлогтой. Үүндээ тааруулсан онол, практиктай хууль боловсруулах хэрэгтэй байхгүй юу . Гэтэл үүнийг амьдрал дээр яс махаараа мэдрээд үзчихсэн хүн цөөхөн учраас нэг бол гадны жишгийг дагадаг. Үгүй бол онолын мэдлэгтэй ч практикгүй хүмүүс хууль боловсруулалт дээр их орж ирж байна. Гэвч үүнээс илүү хамгийн том эрсдэл бол манай улс төрийн тогтворгүй байдал. Үүнийг гадны хөрөнгө оруулагчид хэлдэг. Миний хувьд гаднаас олон хөрөнгө хөрөнгө оруулалт татаж байсан. Харамсалтай Монгол руу хөрөнгө оруулалт татах үнэхээр хэцүү. Технологийн компаниуд дээр л гэхэд манай улсад оюуны өмчийг хамгаалах эрх зүйн харилцаа үнэхээр хүндрэлтэй. Тэгэхээр улс төр тогтвортой байх хэрэгтэй. Хууль тогтоомж нь амьдралтай, бодитой, практикт нийцсэн, урт настай байх ёстой. Судалгаа сайн хийсэн ч практик байхгүй. Амьдрал дээр яс махаараа зовлонг нь туулж үзээгүй хүмүүс хууль тогтоохоор бид дараагийн хөрөнгө оруулалт орж ирэх, томоохон төсөл хөтөлбөр хэрэгжих бүрд тэдгээртэй тааруулж засаад байгаа юм. Эргээд энэ нь бусад хөрөнгө оруулалтад нөлөөлдөг. Гэхдээ хуучин цагаа бодвол Үндсэн хуулийн өөрчлөлт орсон нь сайн хэрэг. Нөгөө талаасаа урт хугацааны бодлогын эрх зүйн баримт бичгүүд батлагдсан. Тийм учраас эдгээртээ баригдаад явах байх. Ер нь бид хэдийгээр шүүмжилж байгаа ч гэсэн өнгөрсөн цаг үетэйгээ харьцуулахад сайжраад л яваад байгаа.



-Таны ахалж байгаа ажлын хэсэг ,ярьж байгаа тань ч гэсэн урт хугацаанд үр дүн нь гарах, нийгмийн болоод бүлгийн х а н д л а г ы г ө ө р ч л ө х тухай байх шиг байна. Тиймээс УИХ-ын гишүүн болоод эдгээр хандлагыг өөрчлөх тал дээр ямар ажлуудыг санаачилж хийж хэрэгжүүлж байна. Бизнес эрхлэгчидтэйгээ хэр ойр ажиллаж байна вэ?



Намрын чуулганы үеэр Төсвийн тодотголын ажлын хэсэгт ажилласан. Төсөв батлах гэж чуулган нэлээд сунаж ажиллалаа. Яг үнэндээ урдах ажил маш их байна. Чуулган завсарласан ч байнгын хороод, ажлын хэсгүүдийн хурал байнга л явагдаж байна. Тэр утгаараа аваад үзэх юм бол бизнес эрхлэгчдийнхээ эрх ашгийг хамгаалах тал дээр хангалттай ажиллаж амжаагүй байгаа. Ямар асуудал байна, энэ бодлогыг яагаад хэрэгжүүлж болдоггүй юм гэдгийг дотроос нь харж байна л даа. Тэгэхээр хандлага, сэтгэлгээний өөрчлөлт чухал юм байна. Үүнийг яаж, богино хугацаанд үр дүнтэй хийх вэ гэдэг асуудлыг судалж байна. Төр нийгмийн болон дэд бүтцийн үйлчилгээг л хийх ёстой. Гэтэл бүгдийг хийж байна. Тэр нь эргээд нийгэмп ямар нөлөө үзүүлж байна вэ гэхээр ард түмэн өөрчлөлтийг төрөөс хүлээгээд байна. Гэтэл өөрчлөлт бол бүгдээрээ нийлж байж хийдэг зүйл. Ард түмэн хандлага, сэтгэлгээгээ өөрчлөх дээр мэрийж, төр, хувийн байгууллага нь хичээх хэрэгтэй байна. Дээрээс нь хувийн хэвшлийнхний маань дуу хоолой их сул, нэгддэггүй юм байна. Эв нэгдэлгүй, дуу хоолой нь сул болохоор төр анхаарахгүй, тэгээд бүгдийг нь авч хийгээд байна. Төрд одоо үсчин, оёдлын үйлдвэр ч байна. Ийм байж болохгүй. Нэг л зүйлийг ойлгох хэрэгтэй. Монгол Улсын газар зүйн онцлог, геополитикийн орчин, хүн ам зүй, нийгмийн чиг хандлагадаа таарсан бодлого гаргах ёстой. Түүнээс биш бид Америк, Япон шиг байх ёстой биш. Тэр бодлогоо гаргаад л төр нь үүнийг хийнэ, үүнийг нь хувийн хэвшил хийнэ гээд явах хэрэгтэй байна.



-Хаврын чуулган ирэх долоо хоногт эхэлнэ. Таны хувьд нэн тэргүүнд хийхээр зорьж байгаа ажил юу байна вэ?



 -Мэдээж Процессын дахин инженерчлэлийнхээ ажлын судалгаагаа дууссан. Дүгнэлтүүдээ гаргаад байнгын хороодоор оруулаад, тогтоолуудаа гаргах шаардлагатай байна. Төрийн үйлчилгээ ард иргэдэд хяналт төвтэй хийгддэг. Хүний асуудлыг шийдэх бус илүү хяналт тавих зарчмаар явдаг. Үүнээс үүдээд хүнд суртал ихэсч, төрийн нэр хүнд унадаг. Тэгэхээр үүнийг үзэл баримтлалын хувьд нь өөрчлөөд ямар аргачлалаар хийх вэ гэдгийг нэгдсэн журмаар хийх ёстой. Манайхан бол нийт суурь ойлголт дээрээ гоё үгийг их ашигладаг боловч нөгөө гоё үгийг яаж хэрэгжүүлж байгаа вэ. Юу гэсэн үг юм бэ гэдгийг ойлгохгүйгээр уралдаж, янз бүрийн бүтээн байгуулалт хийгдэж, худалдан авалт хйигддэг. Тэдгээр нь хоорондоо уялдаггүй асуудлыг цэгцлэх гээд байгаа юм. Хүн төвтэй процессын дахин инженерчлэл гэхээр зарим нь IRP, нөгөө хэсэг нь байгаа хууль журмынхаа хүрээнд цахимжсаныгаа процессын дахин инженерчлэл гэж ярьж байна. Үүнийг нэгдсэн ойлголтод оруулах ажлыг энэ хаврын чуулганаар хийнэ. Хоёрдугаарт, Монголд яавал гадны технологийн компаниуд хөрөнгө оруулах юм бэ гэдэг судалгаануудыг хувийн хэвшил талаас нь хийлээ. Олон улсын хөрөнгө оруулагчдын талаас, олон улсын төрийн бүтцийн талаас нь ч судалгааг нь бодит байдлаар хийсэн. Тэгэхээр энэ хуулийн төслөө боловсруулаад, дүгнэлтүүдээ гаргаад дараагийн шатандаа оруулна. 



Т.ДАРХАНХӨВСГӨЛ

Ч.Анар: Би УИХ-д сонгогдсон гэхээсээ илүүтэй томилогдсон гишүүн

Боловсролын зээлийн сангаас зээл авч гадаад, дотоодод суралцсан ч дипломоо аваагүй, заасан хугацаанд зээлээ төлөөгүй хүмүүст зориулж мэдэгдэл гаргалаа. Тодруулбал: Зээл авч суралцсан хүмүүст шаардлага тавьж, удаа дараа мэдэгдсэн ч зээлээ эргүүлэн төлөхгүй байгаа аж. Тиймээс тэдгээр хүмүүсийн мэдээллийг Монгол банкны Зээлийн мэдээллийн санд хүргүүлж эхэлжээ.



<figure class="wp-block-image size-full"><img loading="lazy" decoding="async" width="940" height="788" src="https://admin.time.mn/wp-content/uploads/2025/03/484627349_1102468768592335_6980233578088981400_n.jpg" alt="" class="wp-image-84840" srcset="https://admin.time.mn/wp-content/uploads/2025/03/484627349_1102468768592335_6980233578088981400_n.jpg 940w, https://admin.time.mn/wp-content/uploads/2025/03/484627349_1102468768592335_6980233578088981400_n-300x251.jpg 300w, https://admin.time.mn/wp-content/uploads/2025/03/484627349_1102468768592335_6980233578088981400_n-768x644.jpg 768w" sizes="auto, (max-width: 940px) 100vw, 940px" /></figure>

БЗС-ийн зээлээ төлөөгүй иргэдийн мэдээллийг Монгол банкны “Хар жагсаалт”-д оруулж эхэлжээ

ОХУ-ын Ерөнхийлөгч В.Путин 30 хоногийн хугацаанд гал зогсоох саналыг дэмжиж байгаагаа илэрхийлсэн ч энэхүү зөрчилдөөн гарах болсон үндсэн шалтгаануудыг тодотгож, гал зогсоохын тулд шаардлагатай олон тооны урьдчилсан нөхцөл тавьсан байна. Тэрээр энэ долоо хоногт АНУ-Украины яриа хэлэлцээний үеэр Украины талын зөвшөөрсөн 30 хоногийн хугацаанд гал зогсоох санал төлөвлөгөөний талаар пүрэв гарагт Москва хотноо зохиогдсон хэвлэлийн бага хурлын үеэр байр сууриа илэрхийлжээ.



В.Путин гал зогсоох санаачилгыг зөв хэмээн дэмжиж байгаагаа илэрхийлсэн ч хэлэлцэх шаардлагатай хэд хэдэн асуудал байгаа гэдгийг хэлсэн байна. Путин “Гал зогсоосноор хямрал зөрчилдөөн гарах болсон үндсэн шалтгаан, асуудлыг уг үндсээр нь шийдвэрлэж, урт хугацааны энх тайван байдлыг тогтоох хэрэгтэй. Бид Америкийн талын түнш хамрагчидтайгаа хэлэлцээ явуулах шаардлагатай байна. Магадгүй миний бие Дональд Трамптай ч холбогдож, ярилцах хэрэг гарах байх. 30 хоногийн хугацаанд гал зогсоох нь Украины талд ч мөн сайн хэрэг болох болно: Бид гал зогсоох саналыг дэмжиж байгаа ч үүнд зарим асуудал байна” гэжээ.



Путин “Оросын тал Курск мужийг хяналтдаа байлгаж байгаа нөхцөлд АНУ 30 хоног түр гал зогсоох санал тавьсан нь Украинд л ашигтай. Украин энэ хугацааг ашиглан, зэвсгийн нийлүүлэлт хийн, цэргийн байршуулалтаа хэлэлцэх хугацааг олгож байна” гэжээ. Иймэрхүү байр суурийг мөн ОХУ-ын Ерөнхийлөгчийн туслах Юрий Ушаков мөн өдөр илэрхийлсэн байна. Тэрээр “Гал зогсоох асуудлыг ярилцсан нь Украины талд амьсгаа авах цаг олгож буй хэрэг. Харин Орос улс өнө мөнхийн энх тайвныг эрэлхийлж байна. Орос, Украин гал зогсоох хэлэлцээр байгуулахад хүрвэл Оросын талын ашиг сонирхлыг харгалзан үзэх ёстой” гэжээ.



ОХУ-ын Ерөнхийлөгч гал зогсоох тохиролцоог хэрхэн, яаж хэрэгжүүлэх талаар нэлээд олон асуудал тодорхойгүй байгааг онцолсон байна. В.Путин “Гал зогсоох 30 хоногийн хугацааг хэрхэн яаж ашиглах юм? Украиныг цэрэг зэвсгийн хүчээ сэргээж, дахин зэвсэглэж, цэргүүдээ бэлтгэхэд ашиглах уу? Эсвэл эдгээрийн аль нь ч биш үү? Хэрвээ биш бол Украинд хэн хяналт тавих вэ? Дайн тулааныг зогсоох тушаалыг хэн өгөх юм? Ямар үнэ цэнээр? 2000 км үргэлжилсэн өргөн уудам газарт гал зогсоох гэрээг зөрчсөн эсэхийг хэн хянаж тогтоох юм? Энэ бүх асуудлыг хоёр талаасаа маш нягт нарийн ажиллаж шийдвэрлэх хэрэгтэй. Тэгвэл хэн үүнийг зохицуулах вэ?” хэмээн олон асуулт тавьсан байна.



Украины Ерөнхийлөгч В.Зеленский Путины мэдэгдэлтэй холбогдуулан, байр сууриа илэрхийллээ. Тэрээр &#8220;Хэдийгээр Путин гал зогсоох саналд шууд үгүй гэж хэлээгүй ч цаагуураа татгалзахад бэлдэж байна. Путин мэдээж Ерөнхийлөгч Трампад энэ дайныг цааш нь үргэлжлүүлэхийг хүсэж байгаагаа шууд хэлэхээс айж байгаа. Тийм учраас маш олон урьдчилсан нөхцөл тавьж байна” хэмээн шүүмжилжээ. Украины Ерөнхийлөгч гал зогсоох асуудлаар хийсэн В.Путины пүрэв гаргийн мэдэгдлийг “төөрөгдүүлсэн” шинжтэй хэмээн тодорхойлж, ОХУ-ын эсрэг өшөө олон хориг арга хэмжээ нэмж авахыг уриалсан байна. АНУ-ын зүгээс Оросын газрын тос, байгалийн хий болон банкны секторт нэмэлт хориг арга хэмжээ тавиад байгаа билээ.



АНУ-ын зуучилж байгаа гал зогсоох асуудал дээр Путин, Зеленский нар ийнхүү мэдэгдэл хийснээр үндсэндээ гал зогсоох санал дээр хоёр талын байр суурь эсрэг байгаа нь ил болж байна. Украины тал түргэн хугацаанд гал зогсоож, дараагаар нь урт хугацаанд энхийг тогтоох яриа хэлэлцээг өрнүүлэх хоёр үе шаттай үйл явцыг хүсэж байгаа бол ОХУ эсрэгээрээ хямрал зөрчлийн бүхий л асуудлуудаа нэг мөр шийдвэрлэсэн ердөө ганцхан гэрээ хэлэлцээр байгуулахыг эрэлхийлж байна. Украин улс АНУ-ын дэмжлэгтэй ОХУ-д шахалт үзүүлж чадна гэдэгтээ итгэж байгаа бол ОХУ ч мөн анхнаасаа ярьж байсан НАТО-гийн өргөжилт болон Украины гишүүнчлэлийн асуудлыг зогсоох зорилтод хүрэх боломж гарч ирснийг бүрэн ашиглахыг зорьж байна. Түүнчлэн хоёр тал өөрсдийн байр суурин дээр бат зогсон, буулт хийх сонирхолгүй байгаа нь харагдаж байгааг ажиглагчид онцолж байна. Энэхүү байдал нь хэдхэн өдрийн дотор Украины дайныг дуусгана гэсэн амлалт өгч байсан АНУ-ын Ерөнхийлөгч Д.Трампад асуудал үүсгэж болзошгүй юм. Д.Трамп Оросын талыг гал зогсоох гэрээг хүлээж авна гэдэгт найдаж, Путинтэй дуртайяа уулзах болно гэдгээ энэ долоо хоногт хэлсэн билээ. Энэ үеэр мөн Д.Трампын тусгай элч төлөөлөгч Стив Уиткофф Москвад хүрэлцэн ирээд байгаа бөгөөд тэрээр гал зогсоох асуудлаар В.Путинтэй хаалттай уулзаад байгаа юм.



Эргэн сануулахад, ОХУ 2022 оны 2-р сард цэргийн тусгай ажиллагаа нэрээр Украинд халдан довтолсон бөгөөд өдгөө Украины газар нутгийн 20 орчим хувьд хяналтаа тогтоогоод байна. Мөн энэхүү дайнд Оросын тал 95 мянга гаруй хүнээ алдаад байгаа гэсэн тоог Барууны хэвлэлүүд өгч байна. Харин Украины талаас 43 мянган цэрэг амь үрэгдсэн гэх тоог 2024 оны 12-р сард Украины Ерөнхийлөгч В.Зеленский мэдээлсэн ч Барууны шинжээчид үүнийг хэтэрхий дарсан тоо гэж үзсэн юм.

В.Путин гал зогсоох саналыг дэмжсэн ч урьдчилсан нөхцөл тавилаа

Улсын хэмжээнд музейн нээлттэй өдрүүд арга хэмжээг “Бүсчилсэн хөгжил ба эх оронч үзэл” агуулгын хүрээнд (2025.03.07-03.13) өдрүүдэд зохион байгуулж, бүх насныханд үнэ төлбөргүй үзүүлсэн. Музейн нээлттэй өдрүүдээр нийтдээ 10175 хүн үйлчлүүлснээс том хүн 3983, хүүхэд 2910, оюутан 1945, ахмад настан 1303, тусгай хэрэгцээт иргэд 34 тус тус үйлчлүүлсэн байна. Энэ жилийн онцлог нь монголын уламжлалт баяр, сар шинийн өдөр Чингис хаан Үндэсний музейд Их хааны өргөөг байгуулж, Эзэн Богд Чингис хааны Алтан хөрөг, Шүтээн их Цагаан туг, төрийн Хасбуу алтан тамгыг бүтээн залсантай холбоотойгоор музейг зорин ирж хүндэтгэл үзүүлэхээр ирсэн иргэд их иржээ.

Чингис хаан үндэсний музейгээр долоо хоногт 10175 үзэгч үйлчлүүлэв

Н.Эрдэнэхүү: Эмнэлэгт байгаа хүн болгоны цаана  хайртай хэн нэгэн бий

Итали улсын Турин хотод болж буй Тусгай олимпын дэлхийн өвлийн наадмаас Монголын баг тамирчдын авч буй медалийн буухиа үргэлжилж байна. 



 Бүжгийн ганцаарчилсан төрөлд Б.Мөнх-Эрдэнэ, цасны гуталтай гүйлтийн 50 метрийн зайд Б.Бямба-Эрдэнэ нар мөнгөн медаль хүртсэн бол цасны гуталтай гүйлтийн 200 метрийн зайд Ө.Елмирза, гүйлтийн цанын төрөлд Э.Анхзул нар хүрэл медаль хүртлээ.



<figure class="wp-block-gallery has-nested-images columns-default is-cropped wp-block-gallery-1 is-layout-flex wp-block-gallery-is-layout-flex">
<figure class="wp-block-image size-large"><img loading="lazy" decoding="async" width="1024" height="814" data-id="84833" src="https://admin.time.mn/wp-content/uploads/2025/03/484324273_948923687434651_3078203931966511629_n-1024x814.jpg" alt="" class="wp-image-84833" srcset="https://admin.time.mn/wp-content/uploads/2025/03/484324273_948923687434651_3078203931966511629_n-1024x814.jpg 1024w, https://admin.time.mn/wp-content/uploads/2025/03/484324273_948923687434651_3078203931966511629_n-300x238.jpg 300w, https://admin.time.mn/wp-content/uploads/2025/03/484324273_948923687434651_3078203931966511629_n-768x610.jpg 768w, https://admin.time.mn/wp-content/uploads/2025/03/484324273_948923687434651_3078203931966511629_n-1536x1220.jpg 1536w, https://admin.time.mn/wp-content/uploads/2025/03/484324273_948923687434651_3078203931966511629_n.jpg 2048w" sizes="auto, (max-width: 1024px) 100vw, 1024px" /></figure>



<figure class="wp-block-image size-large"><img loading="lazy" decoding="async" width="768" height="1024" data-id="84834" src="https://admin.time.mn/wp-content/uploads/2025/03/484259062_948923754101311_1206731749462628493_n-768x1024.jpg" alt="" class="wp-image-84834" srcset="https://admin.time.mn/wp-content/uploads/2025/03/484259062_948923754101311_1206731749462628493_n-768x1024.jpg 768w, https://admin.time.mn/wp-content/uploads/2025/03/484259062_948923754101311_1206731749462628493_n-225x300.jpg 225w, https://admin.time.mn/wp-content/uploads/2025/03/484259062_948923754101311_1206731749462628493_n-1152x1536.jpg 1152w, https://admin.time.mn/wp-content/uploads/2025/03/484259062_948923754101311_1206731749462628493_n.jpg 1536w" sizes="auto, (max-width: 768px) 100vw, 768px" /></figure>
</figure>



Ингэснээр өнөөдрийн байдлаар Монголын баг тамирчид 8 медаль хүртээд байна.

“Турин 2025”: Б.Мөнх-Эрдэнэ, Б.Бямба-Эрдэнэ мөнгө, Ө.Елмирза, Э.Анхзул хүрэл медаль хүртлээ

Урин дулаан цагт хүүхэд залуус унадаг дугуй, суррон, скүүтер унаж хөдөлгөөнд оролцох нь эрс нэмэгддэг. Өнгөрсөн жилүүдэд үүнийг зохицуулах журам байхгүй байснаас иргэд гэмтэж бэртэх тохиолдол нэмэгдсээр байсан. Иймээс Монгол Улсын Замын хөдөлгөөний дүрэмд өөрчлөлт оруулахаар төлөвлөөд байна. Зам, тээврийн яамны Авто тээврийн бодлого төлөвлөлтийн газрын дарга Н.Мөнхнасан; Засгийн газрын хуралдаанаар оруулж, замын хөдөлгөөний дүрэмд өөрчлөлт оруулна. Энэхүү дүрэмд хурдны хязгаар болон, бүсчлэлийн асуудал мөн жолооны үнэмлэхээр жолоодох асуудал шийдэгдэнэ. Скүүтер, сурроныг замын хөдөлгөөнд унаж оролцохдоо заавал жолооны үнэмлэхтэй, холбогдох сургалтад суусан иргэн жолоодно. Мөн хурдны хязгаарыг 20 км цаг байхаар санал оруулж байгаа. Гэхдээ засгийн газрын гишүүд санал авсны дараа энэ асуудал шийдэгдэх байх. 18 нас хүрсэн жолооны үнэмлэхээ авсан иргэн суррон, скүүтер унана. Харин насанд хүрээгүй хүүхэд унадаг дугуйгаа унаж хөдөлгөөнд оролцоно гэж заасан байгаа “гэлээ.

18 нас хүрсэн жолооны үнэмлэхтэй иргэн суррон, скүүтер унаж замын хөдөлгөөнд оролцоно

Нийслэлийн ногоон бүсэд хуурайшилт их байгааг Цаг уур орчны шинжилгээний газраас мэдээллээ. Өнгөрсөн онд нийслэлийн хэмжээнд шар өвсний гал түймрийн 48 тохиолдлоор 62.7 га талбай шатаж иргэдийн өмч хөрөнгө, байгаль экологид хохирол учирсан байна. 



 Ногоон бүсийн хуурайшилт нь болзошгүй ой, хээрийн түймэр болон шар өвсний гал түймрийн аюул, эрсдэлийг нэмэгдүүлдэг. Иймд, нийслэлийн ногоон бүсэд зорчиж буй иргэд, зуслангийн чиглэлд оршин сууж буй айл өрхүүд цогтой үнс нурмаа тагтай төмөр саванд хийж хэвших, тамхи, чүдэнз, ил галыг бүрэн унтраан, айл өрхүүд хашааны шар өвс, хог хаягдлыг ил задгай шатаахгүй байхыг нийслэлийн Онцгой байдлын газраас зөвлөв.

Хашааны шар өвс, хог хаягдлыг ил задгай шатаахгүй байхыг анхаарууллаа

ГССҮТ -Төв аймгийн замд гарсан авто ослын улмаас хүргэгдэж ирсэн 2 хүүхдийн биеийн байдал тогтворжиж байна. Тухайлбал, 7 настай хүүхдийг өнөөдрөөс энгийн тасагт шилжүүлсэн бол, 14 настай хүүхдэд дунд чөмөг болон шилбэний ясны хугарал бэхлэх мэс засал эмчилгээ хийж, Эрчимт эмчилгээний тасагт шаардлагатай тусламж үйлчилгээг үргэлжлүүлэн үзүүлж байгаа аж.

ГССҮТ: Төв аймгийн замд гарсан авто ослын улмаас хүргэгдэж ирсэн 2 хүүхдийн биеийн байдал тогтворжиж байна

Сүүлийн жилүүдэд олон төрлийн хавдрын нас баралтаараа монголчууд Дэлхийд тэргүүлдэг болоод байна. Тэгвэл хавдар ямар шалтгаанаар тархаж байгаа талаар эмч, судлаачдын эрэл хайгуул үргэлжилсээр байгаа юм. Бид орчны эрүүл мэнд судлаач, хүний их эмч Л.Дэлгэрзултай хавдар өвчний шалтгааны талаар ярилцлаа.



&#8211;Хавдраар өвчлөхөд нөлөөлж болох олон хүчин зүйлс та бидний амьдралд, хэвшилд байна уу ? Сүүлийн жилүүдэд олон төрлийн хавдрын өвчлөл нэмэгдэх боллоо.



-Яг тэр, энэ үүсгэж байна гээд шууд онооход хэцүү. Олон шалтгаан нөлөөлж болно. Өвчлөл нэмэгдээд байна гэхээр бид тухайн өвчин юунаас болж үүсдэг талаар судлах хэрэгтэй. Би дотоод орчны агаарын хяналтын тухай ярих шаардлага үүссэн гэж үздэг. Яагаад гэхээр бид гадаад орчны агаарын бохирдлын тухай олон жил ярьж байна. Шийдэж чадаагүй ч гэсэн зарим нь хотоос гарч амьдрах, хөдөө нүүх, эсвэл маск тогтмол хэрэглэх зэргээр гадаад орчны агаарын бохирдолтой өөрсдийнхөөрөө тэмцэж байна. Гэвч дотоод орчны агаарын хяналтын талаар хэн ч ярихгүй юм. Бидний эрүүл мэндэд дотоод орчны агаарын чанар өндөр хувиар нөлөөлдөг шүү дээ. Гэвч Монгол Улс дотоод орчин буюу барилга доторх, гэр доторх, ажлын орчин, цэцэрлэг. сургуулийн орчин дахь агаар ямар байгааг мэдэхгүй байна.  Хот суурин газар амьдарч байгаа хүмүүсийн хувьд дотоод орчинд буюу барилга байшинд ихэнх хугацаагаа өнгөрүүлдэг. Гэтэл монгол улсад барилга байгууламж доторх агаарын чанарыг хэмжих стандарт байхгүй. Энэ нь бид барилга дотроо хордоод байгаа эсэхээ ч хянаж чадахгүй, зохих ёсны стандартаа батлаагүй байгаа гэсэн үг. Уг нь өмнө нь агаарын чанарыг баталдаг техникийн хороо нь эрүүл мэндийн стандартыг мөрдлөг болгодог байсан. Гэвч 2017 оноос агаарын тухай хууль батлахаа байгаль орчны чанарын стандартыг мөрдлөг болгоод дотоод орчны агаарын чанарын стандартыг бүр авч хаясан. Ингээд бидний ажиллаж амьдарч байгаа барилга байшинд орсон барилгын материал, тавилга бидний эрүүл мэндэд сөргөөр нөлөөлж байгаа эсэхийг хянах бололцоо байхгүй боллоо. Барилгын материал тэр дундаа ханын будаг, тавилгын цавуу гээд барилга дотор байгаа дотоод тохижилт тэр чигээрээ химийн элементээс бүрддэг. Монголчууд бид хоногийн 24 цагийн 20 цагийг өнгөрүүлж байгаа барилга дотор ямар химийн бодис үнэртэж, таны эрүүл мэндэд тэр нь хэр нь нөлөөлж байгаа талаар нүдэн балай, чихэн дүлий амьдарч байна шүү дээ.



&#8211;Барилга байшин дотроо, гэртээ хордоод байна гэж огт бодоогүй юм байна?



-Хэрвээ бид ямар нэгэн стандарт баталчихвал заавал мөрдөх шаардлага үүснэ. Барилга бүрийн дотоод орчин ашигласан материалаасаа хамаараад өөр өөр агаарын орчныг бүрдүүлдэг. Хэрэглэсэн будаг, дулаалгын материал, агааржуулалтын систем, хаалга цонх нэвт агаарын урсгалтай байна уу гээд олон хүчин зүйлсийн нөлөөгөөр тухайн барилгын агаар өөр өөр байдаг. Гадаадын бүх улс оронд барилга дотор агаарын чанарын стандартыг маш тодорхой заасан байдаг. Гэрийн орчин дахь агаарын стандарт, нийтийн тээврийн агаарын стандарт, үзвэр, үйлчилгээний газрын агаарын стандарт зэргээр ялгаж баталсан байх жишээтэй. Жишээ нь: БНСУ-д нийтийн тээврийн агаарын стандартад С2 арай өндөр байдаг. Хүн ихтэй байдаг учраас. Гэхдээ энэ нь зорчигчдын эрүүл мэндэд хор нөлөө үзүүлэх хэмжээнд биш.  Харин Монголчууд 2017 оноос хойш ажил, гэр, сургууль, цэцэрлэг гээд бүх газарт ямар агаар байгааг мэдэх боломжгүй, хянах нөхцөлгүй болчихлоо. Үүнийг би барилгын компаниудын лобби орсон байх гэж хувьдаа харддаг. Монголд барилгуудын дотоод агаарын чанарыг шалгаад ирвэл хамгийн түрүүнд барилгын компаниудад ачаалал ирнэ. Хэрэглэсэн барилгын материал нь хүний эрүүл мэндэд урт хугацаандаа хортой бол солих, өөрчлөх шаардлага үүснэ. Тэгээд ч барилгын компаниуд мөнгөтэй. 2017 оноос хойш өнөөдөр 7, 8 жил өнгөрч байна. Энэ хугацаанд барилгын дотоод агаарын стандартыг батлах хангалттай хугацаа өнгөрлөө. Монголчуудын эрүүл мэндэд маш их хамаатай ийм чухал стандартыг батлахгүй эс үйлдэхүй хийж байна гэдэг нэг ёсны гэмт хэрэг шүү дээ. Бид эс үйлдэхүй дээр огт хариуцлага тооцохгүй явж ирсэн нь манай улсын 1 алдаа гэж би хардаг.



&#8211;Өмнө нь Монгол Улсад барилгын дотоод орчны стандартыг батлахдаа химийн бодис нэг бүрээр нэрлэж, стандарт тогтоосон байсан гэсэн үг үү?



-2007 онд бид барилгын дотоод стандартаа нарийн тогтоосон байсан. Тухайлбал: Бензол, формальдегид, радон зэрэг химийн бодисуудын хүлээн зөвшөөрч болох хэмжээг тодорхойлоод, энэ стандарт дотоод орчинд мөн үйлчилнэ гээд биччихсэн байсан. Гэтэл 2017 онд энэ заалтыг хасчихсан. Уг нь дээр дурдсан бодисууд гадаа биш дотоод орчинд хамгийн их ялгардаг бодис юм. Будаг, тавилгын цавуу зэрэг бүтээгдэхүүнээс ялгардаг бодис гэсэн үг.



&#8211; Хэрвээ хүний эрүүл мэндэд хортой химийн бодисын өндөр агууламжтай будаг цавууг барилгад ашиглачихсан байвал ямар эрсдэл шууд үүсэж болох вэ? Та жишээ дурдаж болох уу?



&#8211; Ханын будагт бас тавилгын цавуунд формальдегид гэдэг бодис хавдар төрүүлэгч. Тэр дундаа цусны хавдар үүсгэдэг. Энэ шинжлэх ухаанаар батлагдчихсан зүйл. Бусад бензол, радон, толуол зэрэг бодисууд хэтэрвэл өөр өөр төрлийн хавдрууд үүсгээд л явдаг.



&#8211;Монголчууд бид тэгээд гадаа агаар хөрсний бохирдлоор амьсгалаад зогсохгүй гэртээ бас хордсоор яваа гэсэн үг үү?



-Би орчны эрүүл мэнд судлаач хүний хувьд бараг л тарчилж амьдардаг. Өвөл байнга хотоос гарч амьдрахыг зорьдог. Хотод байхаараа хаалга цонхоо онгойлгоё, ажлын байрандаа агаарын бохирдол хэмжигч авч тавья зэргээр дэргэдэх хүмүүсээ ч амраадаггүй. Бид хүүхдүүдээ бага хордуулж эрүүл саруул өсгөх асуудал хамгийн чухал шүү дээ. Одоо хавар болж байгаа цаг үеийг ашиглаад би Боловсрол шинжлэх ухааны сайдаас 1 зүйл хүсье. Сургууль цэцэрлэгийн анги танхимын будаг шохой халцраад уначхаагүй бол жил болгон будах шаардлага байхгүй. Хэрвээ үнэхээр будах засах шаардлагатай бол сургууль цэцэрлэгийн барилгад хэрэглэж байгаа будагт стандарт тогтоогооч. Үгүй ядахад сургууль цэцэрлэгийн хана шал хэчнээн хувийн элэгдэлтэй байвал будах вэ гэдэгт стандарт тогтоочихвол бас будгаар хордоод байх эрсдэл буурна шүү дээ. Хэчнээн олон хүүхдийн эрүүл мэндийн асуудал билээ. Бүхэн бүтэн яам, боловсролын газар энэ асуудалд нухацтай анхаарал хандуулах шаардлагатай. Химийн бодист бага өртөх бүх боломжийг л бид судлах ёстой. Хэрвээ энэ жил сургуулийн засвар үйлчилгээ барилга байшин барих гэж байгаа бол одоо 4 сард эртхэн тендерээ зарлаад сурагчид амрангуут 6-р сардаа багтаагаад засвар будаг шохойны ажлаа хийчих хэрэгтэй. 7, 8-р сард сургууль цэцэрлэгийн цонх хаалгаа онгойлгоод агаарын солилцоо сайн оруулж хатаагаад химийн бодисын урвалыг сайн арилгах шаардлагатай. Бүтэн 2 сар агаарын солилцоо сайн оруулчихвал бололцоотой дэгдэмхий бодис дэгдээд дуусчих магадлалтай. &nbsp;Өнөөдөр 2-18 насны хүүхдүүд боловсролын салбараар хүмүүжиж байна. Бидний ирээдүй олсон хүүхдүүдийнхээ эрүүл мэндийг бид боловсролын байгууллагын дотоод орчинд стандарт тогтоосноор хамгаалах боломж байгаа юм. 6-р сарын 1-нд сургууль эцэг эхчүүдээс засварын мөнгөө авчихсан байдаг шүү дээ. Тиймээс амрахаасаа өмнө багш нар засвараа хийгээд сурагчдынхаа эрүүл мэндийг хамгаалаасай. Эцэг эхчүүд өөрсдөө үүнд анхаарал хандуулаасай.



&#8211;Хэрэгтэй мэдээлэл өгсөн танд баярлалаа.

Л.Дэлгэрзул: Бид хавдар үүсгэдэг бодисыг гэртээ, ажил дээрээ, сургууль, цэцэрлэгтээ ч үнэртсээр байна

Улаанбурхан өвчтэй хүн илэрсэнтэй холбогдуулан, Өмнөговь аймгийн Онцгой комисс өчигдөр хуралдаж, Даланзадгад сумын цэцэрлэг, сургуулийн үйл ажиллагааг 3 дугаар сарын 17-ний өдрийг дуустал хугацаанд цахимд шилжүүллээ. Аймгийн хэмжээнд тэмцээн, уралдаан, дугуйлан, секц, олон нийтийн үйл ажиллагааг 18-аас доош насны хүүхдүүдийн дунд зохион байгуулахыг 3 дугаар сарын 20 хүртэл хязгаарлав. Мөн олон нийтийг хамарсан арга хэмжээг зохион байгуулахгүй байхаар шийдвэрлэжээ.

Өмнөговь сургууль, цэцэрлэгийнхээ хичээлийг цахимд шилжүүлэв

Хөвсгөл аймгийн ИТХ хашаандаа мод тарьж ургуулсан айлуудыг урамшуулах журам баталлаа. Мөрөн сумын агаарын бохирдол, хөрсний талхагдал, тоосжилт, салхи, шороон шуурганы сөрөг нөлөөг бууруулахад иргэдийг оролцуулах, ногоон байгууламжийг нэмэгдүүлэх, өрхийн амьжиргааг дэмжих зорилгоор уг журмыг гаргажээ. Иргэд хашаандаа өндөр ургадаг мод 5 ширхэг, жимсний мод 5 ширхэг, нийт 10 ширхэг мод тарьж ургуулвал, 1 мод тутамд 50.000 төгрөгийн урамшуулал олгох юм байна.

Хашаандаа 10 мод тариад, 500 мянган төгрөг аваарай

Ус, цаг уурын хүрээлэн 10 хоногт нэг удаа хээрийн цасыг хэмждэг. 3 дугаар сарын 10-ны хэмжилтээр нийт нутгийн 30 гаруй хувьд цастай байна. Үүнээс Алтай, Хангай, Хэнтий, Хөвсгөлийн уулархаг нутаг, Тамсагийн хоолойгоор 20 см-ээс их, Увсын Наранбулаг, Завханы Баянхайрхан, Цэцэн-Уул, Цагаанчулуут, Отгон, Баянхонгорын Гурванбулагт 22-33 см, бусад нутагт 1-10 см, гуу жалга хунгарласан газартаа 50 см хүртэл зузаан цастай байна. 



Өнгөрсөн арав хоногт агаарын температур төвийн болон зүүн аймгуудын нутгаар олон жилийн дунджаас дулаан, баруун аймгуудын зарим нутгаар дунджаас хүйтэн, хур тунадас нутгийн 20 гаруй хувьд дунджаас ахиу, 80 орчим хувьд&nbsp;дунджийн орчим буюу түүнээс бага орсон байна.

Нийт нутгийн 70 орчим хувь нь цасгүй байна

Өнгөрсөн 2024 онд ердөө долоохон улсын агаар дахь PM2.5 нарийн ширхэгт тоосонцрын агууламж Дэлхийн Эрүүл мэндийн байгууллагын (ДЭМБ) стандартаас хэтрээгүй байсныг Швейцарын IQAir компанийн явуулсан судалгаа харуулжээ.



&nbsp;&nbsp;&nbsp; Исланд, Австрали, Шинэ Зеланд, Эстони болон хэд хэдэн жижиг арал орнуудын агаар дахь хортой тоосонцрын жилийн дундаж агууламж хамгийн бага буюу ДЭМБ-аас зөвлөмж болгомж буй стандарт хэмжээ болох 5 микрограмм/шоо. метрээс хэтрээгүй байна.



    Тэгвэл хамгийн их бохирдолтой орнуудын тоонд Чад, Пакистан, Бангладеш, Бүгд Найрамдах Ардчилсан Конго Улс, Энэтхэг оржээ. Өнгөрсөн онд эдгээр орны агаар дахь PM2.5-ийн агууламж зөвшөөрөгдөх хэмжээнээс дор хаяж 10 дахин, харин Чад улсад 18 дахин их байжээ. Мөн дэлхийн хамгийн бохир 10 хотын 6 нь Энэтхэгт байгааг мэргэжилтнүүд онцолсон байна. Пакистаны Пенжаб хотын утаа сансрын тойрог замаас харагдаж байсан тухай хэвлэлүүдэд бичиж байв.



Эх сурвалж: Монцамэ агентлаг

Хамгийн бохир агаартай улсуудыг нэрлэжээ

Улсын хэмжээнд “Эрдэнэс Тавантолгой” ХК-ийн хувьцаа эзэмшигч 3.4 сая иргэн бүртгэлтэй ч өнгөрсөн хугацаанд 3.2 сая иргэнд таван удаа нийт 1.9 их наяд төгрөгийн ноогдол ашиг олгожээ. Харин 80 мянган орчим иргэн хувьцааны ноогдол ашгаа аваагүй байна.



Монгол Улсын Үндсэн хуулиар баталгаажуулсны дагуу иргэд байгалийн баялгийг тэгш, шударгаар хүртэх эрхтэй. Уг хуулийг хэрэгжүүлэх чиглэлээр Хүний эрхийн үндэсний комисс, Үнэт цаасны төвлөрсөн хадгаламжийн төв хамтран ажиллаж байгаа аж. “Эрдэнэс Тавантолгой” ХК-ийн хувьцааны ноогдол ашгийг ямар нэгэн шалтгаанаар аваагүй, бүртгэл судалгаанд огт хамрагдаагүй иргэдийн судалгааг гаргаж, тэдэнд ноогдол ашиг хүртэх боломж бүрдүүлэх юм.

Хувьцааны ногдол ашгаа аваагүй 80 мянган иргэн байна

Баянхонгор аймгаас өвчтөн тээвэрлэж яваад автобустай мөргөлдөж эмч, түргэний машины жолооч нар газар дээрээ амь насаа алдсан хэрэг гараад хэд хонож байна. Алслагдсан сум суурин газар олонтой Монгол улсын хувьд нарийн мэргэжлийн эмнэлгийн тусламж үйлчилгээг хот суурин бараадаж байж авдаг нь ядарсан амьдралтай бидний хувьд амьд үлдэх боломжийг улам ч хумьсан хэцүү даваа гэж нэрлэхэд буруудахгүй болов уу. Хүний амь аврахаар цаг минуттай уралдан давхиж яваа эмнэлгийн машинд зам тавьж өгөх ухамсар нийслэлийн иргэдэд бага багаар сууж л байна. Харин салхи шуурга сөрж, зам бартаа туулан, алслагдсан сууринаас өвчтөн тээвэрлэж хүний амь аврахаар тэмцэж яваа эмч эмнэлгийн ажилтнуудад энэ удаа аз таарсангүй. Тэд хүн аврахаар зүтгэж яваад амиа алдлаа.



Амь нас нь цаг минутаар хэмжигдэж яваа өвчтөнд цаг алдалгүй эмнэлгийн тусламж үзүүлэх нь хамгийн чухал. Тийм ч учраас Онцгой байдлын албанд агаараар аврах чиг үүрэг бүхий анги нээж 4 ч нисдэг тэрэгтэй болгосон байдаг. Харамсалтай нь хүний амийг цаг алдалгүй аврах зориулалттай нисдэг тэргүүд энгийн иргэдийн амь насыг аврахад хэрэглэгдэхгүй байна. Хэрэв Улаанбаатар хотоос 500 км зайтай Баянхонгор аймгаас өвчтөнийг нисдэг тэргээр тээвэрлэсэн бол дээрх ослоос үүдэж 6 хүний алтан амь эрсдэхгүй байх боломж уг нь байлаа. Гэвч эмч өвчтөнөө нисдэг тэргээр биш автомашинаар өөрсдөө авч явснаараа өнөөдөр амиа алдав.



Эмч яагаад аюул эрсдэл багатай, богино хугацаа зарцуулах тээврийн хэрэгсэл &nbsp;нисдэг тэргээр өвчтөнөө зөөгөөгүй вэ гэдэг асуулт анхаарал татаж байна. Магадгүй нисдэг тэрэг түрээслэх өндөр зардлыг төлж дийлэх чадал тухайн өвчтөнд ч тэр орон нутгийн эмч нарт ч байгаагүй биз. Зөвхөн эмнэлгийн тусламж авахын төлөө Агаараар эрэн хайх аврах ангид хандаад амаа алгадуулсан иргэдийн гашуун жишээ эмчийн сонголтод нөлөөлсөн байхыг үгүйсгэхгүй.



Олон нийтийн анхааралд өртөж өндрийг авсан хэдхэн жишээнээс дурдъя. Одоогоос 2 жилийн өмнө Өмнөговь аймагт осолд өртсөн иргэнийг нисдэг тэргээр Улаанбаатарт авчрах хүсэлт гаргасан иргэнээс онцгой байдлын аврагчид 44 сая төгрөг нэхсэн түүх бий. Сошиал орчинд өвчтөний гэр бүлийнхэн нь нисдэг тэрэгний зардлыг хандиваар цуглуулах оролдлого хийснээр шадар сайд өвчтөнийг нийслэлд авчрах үүргийг өгч байсан. Хэдийгээр нисдэг тэргээр тухайн өвчтөнийг үнэгүй тээвэрлэсэн боловч шатахууны зардал 10 сая төгрөгийг төлөх дарамтад өвчтөний гэр бүлийнхэн орж байжээ.



Өөр 1 жишээг сийрүүлэхэд Хөвсгөл аймагт нуруу нугасаа бэртээсэн иргэн нисдэг тэргээр зорчих хүсэлт гаргасан ч төлбөрийг нь төлж чадахгүйн улмаас цаг алдаж амиа алдсан түүх байна.



Сэлэнгэ аймгийн Бугант тосгонд самарт яваад алга болсон иргэдийг ар гэрийнхэн нь нисдэг тэргээр хайлгах хүсэлт гаргаад амруугаа алгадуулсан жишээ бас байна.



Олон нийтэд мэдэгдсэн дээрх түүхээс харахад энгийн иргэд өвдөж бэртлээ гэхэд Агаараар эрэн хайх, аврах ажиллагаа явуулах нисдэг тэрэг үйлчлэх магадлал бий эсэх нь эргэлзээтэй.



Тэгвэл нисдэг тэрэг тийм ховор, тэр бүр хөдөлгөж болдоггүй тээврийн хэрэгсэл үү гээд харвал дарга даамал, улс төрчдийн хувьд такси шиг үйлчилдэг болсон нь эрхгүй анхаарал татаж байна.



Өнгөрөгч 2024 онд болсон УИХ-ын сонгуулийн сурталчилгааны хугацаанд МАН, АН-ын дарга нараар тогтохгүй аймаг хооронд нисдэг тэрэг хөлөглөсөн улс төрчид цөөнгүй байсан. Сонгуулийн үеэр нисдэг тэрэг түрээсийн үйлчилгээ оочир дарааллаа дийлэхгүй байсан гэдэг.



Сонгуульд нэр дэвшиж яваа эрхмүүдээс гадна төрийн өндөр дээд алба хашиж байсан хүмүүсийн ар гэр, эхнэр хүүхдүүд нисдэг тэргээр зугаалдаг тухай баримт ч цахим орчинд бишгүй л шуугьж байсан жишээ байна. Тэр бүү хэл зугаа цэнгэлдээ ашиглаж нисдэг тэргээр ан хийж явсан Ерөнхийлөгч хүртэл байсан гэдэг яриа бий. Өвчтэй зовлонтой жирийн иргэнд олддоггүй, дарга нарын үйлчилгээнд “бэлэн” байдаг нисдэг тэрэг тэгвэл яг ямар үнэ өртгөөр үйлчилгээ үзүүлдэг тээврийн хэрэгсэл болохыг сонирхъё. Монгол улсын хувьд нисдэг тэрэг, жижиг оврын онгоцоор үйлчилгээ эрхэлдэг 4 компани байдаг. Тодруулбал  “Геосан”, “Тэнгэрийн Улаач Шинэ” ,“А-Жет Авиэйшн” ,“Альфа Аврора Эвиэйшн” зэрэг компаниуд жижиг оврын онгоц, нисдэг тэргээр үйлчилгээ явуулдаг.



Эдгээр компаниудын нисдэг тэрэг түрээслэх үнэ тариф нь дунджаар цагийн 3000-4000 ам.доллар буюу 1 цагийн 14 орчим сая төгрөг байна.



Тэгвэл 2 жилийн өмнө 44 сая төгрөгийн ханштай байсан Агаараар эрэн хайх аврах ангийн &nbsp;нисдэг тэрэгний цагийн үнэлгээ магадгүй бүр өссөн байх магадлалтай.



Энэ бүх шалтгааны улмаас эмч нарт хүнд өвчтөнүүдээ эмнэлэгт хүргэлгүй хөсөр хаях уу эсвэл амь дүйсэн бартаат урт замаар Улаанбаатарыг автомашинаар зорих уу гэдэг хоёр л сонголт үлдэж байна. Тангараг өргөсөн эмч хүн мэдээж өвчтөнөө хөсөр хаяж чадахгүй Нийслэл рүү машины хурдаар гишгэхийг л сонгох нь дамжиггүй. Хэрэв цаашид Агаараар эрэн хайх аврах ангийн нисдэг тэргийг эмнэлгийн яаралтай тусламжид зориулдаг болгох зохицуулалт хийхгүй л бол өвчтөнөө тээж яваад хөдөө замд осолдох эмч нарын тоо ахиад нэмэгдэх нь цаг хугацааны асуудал болоод байна.



Өвдөж ядарсан иргэнд дааж давшгүй үнэтэй, дарга нарын сурталчилгаа зугаалгад цаг наргүй хүчин зүтгэдэг &nbsp;нисдэг тэрэгнүүд хэзээ Монголд хүний амь аврахын төлөө үйлчилдэг болохыг Онцгой байдлын асуудал эрхэлсэн сайд дарга нар хариулах биз ээ.