<p>Үндэсний их баяр наадмын өмнө Төрийн тэргүүн яруу найрагч Ц.Хуланд уучлал үзүүлж, улмаар Ц.Хулан олон нийтийн сүлжээнд өөрийгөө гэм буруугүй, хуулийн цоорхойноос болж яллагдсан тухай мэдээлэл тавьсныг олон нийтийн зүгээс янз бүрээр хүлээн авч байгаагаа илэрхийлсэн байдаг. Тэдгээр сэтгэгдлүүдэд эх орноосоо урвасан Ц.Хуланг уучилсан нь буруу хэмээн Ерөнхийлөгчийн шийдвэрийг буруушаасан агуулга цөөнгүй ажиглагдсаныг нийтээрээ уншсан биз ээ. Түүнчлэн Түүнийг сэтгүүлч Н.Өнөрцэцэгт уучлал үзүүлсэн явдалд ч иргэд бухимдаж байгаагаа илэрхийлсэн жишээ цөөнгүй гарсан. Гэхдээ Ерөнхийлөгч яг ямар шалгуур, үндэслэлээр уучлал үзүүлснээ олон нийтэд тайлбарлах хууль зүйн үндэслэл байдаггүй. Тийм учраас Ерөнхийлөгчийн уучлалд юу нөлөөлсөн бэ гэдгийг хөндлөнгөөс шүүх эсвэл оролцох эрх бусдад байхгүй болж таарч байна.</p> <blockquote class="wp-block-quote is-layout-flow wp-block-quote-is-layout-flow"> <p>Бусдын гэмийг уучлах Төрийн тэргүүний шийдвэр олон нийтийн шүүмжлэл дагуулсан нь ганцхан энэ удаагийнх биш. Монгол Улсын Ерөнхийлөгчөөр ажиллаж байсан бүхий л эрхмүүдийн гаргасан уучлал араасаа маргаан дагуулж байсныг дурдах нь зүйтэй. </p> </blockquote> <p>Тухайлбал: Анхны Ерөнхийлөгч Пунсалмаагийн Очирбат Канад улсын иргэн Флиныг өршөөхөд “Луйварчныг өршөөж явууллаа” гэж олон нийт шүүмжилсэн бол Нацагийн Багабанди 3 жилийн хугацаанд 56 хүнийг уучилсан түүх байна.</p> <p>Намбарын Энхбаярын тухайд 2008 оны 7-р сарын 1-ний үймээнээс болж, ял сонссон бүлэг этгээдийг уучилсан. Үүнийг нь хуульд нийцэхгүй гэх шүүмжлэл өрнөж, уучлалд хамрагдсан иргэдийн нэрсийг зарласан удаа бий. Тэгвэл Цахиагийн Элбэгдорж Ерөнхийлөгчийнхөө бүрэн эрхийн хугацаанд татварын өртэй “Саус гоби сэндс” компанийн захирал Жастин Капла тэргүүтэй иргэдийг өршөөснийг олон нийт одоо ч марталгүй шүүмжилсээр байдаг нь нууц биш.</p> <p>Түүнчлэн Монгол Улсын тав дахь Ерөнхийлөгч Халтмаагийн Баттулга сэнтийгээсээ буухаас өмнө 13 хүнийг уучилсан нь шүүмжлэлд өртөж байсныг дурдах хэрэгтэй. Түүний уучилсан хүмүүс дунд хүн амины хэргээр ял эдэлж байсан болоод залилангийн хэрэгтнүүд багтсан байлаа. Энэ нь хэсэг хугацаанд сошиал орчинд шуугиан тарьсан сэдвийн нэг байсан юм.</p> <p>Нэгтгээд харвал анхны &nbsp;Ерөнхийлөгч П.Очирбат 7 удаагийн уучлал үзүүлэх зарлиг гаргаж &nbsp;байсан бол хоёр дахь Ерөнхийлөгч Н.Багабанди 36, Н.Энхбаяр 10, Ц.Элбэгдорж 2 удаа зарлиг гаргасан байгаа юм.</p> <p>Монгол улсын 3 дахь Ерөнхийлөгч Н.Энхбаярын үед Харанга хамтлагийн дуучин Х.Лхагвасүрэнд уучлал үзүүлсэн нь хар тамхины хэргээр ял эдэлсэн хүнийг өршөөлөө хэмээн араасаа шүүмжлэл дагуулж байсан түүх бий.</p> <figure class="wp-block-pullquote"><blockquote><p>Харин Монгол улсын 4 дэх Ерөнхийлөгч Ц.Элбэгдоржийн үед өмнөх Ерөнхийлөгч Н.Энхбаяр уучлагдахын хамт хүний амь нас хороосон, татвараас зайлсхийсэн, албан тушаалаа урвуулан ашигласан, хар тамхины хэрэгт холбогдсон гээд олон төрлийн ноцтой гэмт хэрэгт холбогдож ял эдэлж байсан хүмүүс уучлал хүртсэн байдаг.</p></blockquote></figure> <p>Тав дахь Ерөнхийлөгч Х.Баттулгын үед Г.Солтан, Д.Галсансүх, Б.Махбал, Д.Дамба-Очир, хонхэрээдийн Энхбат, Б.Хурц нар уучлал хүртсэн. Мөн л хүний амь хороох, албан тушаалын байдлаа урвуулан ашиглах, авлигын хэрэг, Авто тээврийн хэрэгслийн хөдөлгөөний аюулгүй байдлын тухай хууль зөрчсөний улмаас хүний амь хохироосон, бусдыг эрүүдэн шүүсэн зэрэг шалтгаанаар ял эдэлж байсан хүмүүс уучлал хүртэж байсан түүх байна. &nbsp;Мөн Эмэгтэйчүүдийн баяраар 21 ээжид, Наурызын баяраар казах иргэдэд уучлал үзүүлж байжээ.</p> <p>Харин одоогийн Ерөнхийлөгч У.Хүрэлсүхийн үед улс төрч &nbsp;М.Энхсайхан, &nbsp;Д.Мөнх-Эрдэнэ, &nbsp;Н.Өнөрцэцэг нарын 4 эмэгтэй, яруу найрагч Ц.Хулан нарт уучлал үзүүлсэн байна. Төрийн тэргүүний уучлалыг хүртсэн дээрх хүмүүсийн холбогдсон хэргүүдийн тухай сөхвөл &nbsp;татвар төлөхөөс зайлсхийсэн, хувь хүний нууцыг задруулсан, төрийн нууцад хамаарах мэдээ, баримтыг хадгалсан, мөнгө угаасан, илт худал мэдээлэл тараасан, албан тушаалын байдлаа урвуулан ашиглаж их хэмжээний хохирол учруулсан, бүлэглэж хахууль өгсөн, гадаадын тагнуулын алба, байгууллага, иргэнтэй хууль бусаар хамтран ажилласан зэрэг шалтгаанаар ял эдэлж байгаад уучлагдаж байна. &nbsp;</p> <p>Мэдээж Ерөнхийлөгчийн уучлалыг хүртэхийн тулд гэм буруугаа өөрөө хүлээн зөвшөөрч, Төрийн тэргүүнд өөрсдөө эхэлж хандаж байж хамрагдах боломжтой. Харин сүүлд уучлал хүлээсэн Ц.Хулан суллагдсан дороо олон нийтэд хандан өөрийн цахим хуудастаа өөрийгөө төрийн нууц задлаагүй, дамжуулаагүй гэжээ. Харин гадаадын тагнуулын байгууллагатай холбоотой ямар ч агуулгыг хөндөөгүй үлдээсэн байна.</p> <p>Уучлал үзүүлэх хүсэлтүүд Ерөнхийлөгчид ирдэг. Ерөнхийлөгч эдгээртэй танилцаад хэнийг уучлахаа шийддэг. &nbsp;Шүүх гэм буруутайг нь тогтоосон ялтанд өршөөл, уучлалын аль аль нь хамаардаг. Өршөөлийг УИХ хууль батлах замаар хэрэгжүүлдэг бол уучлалыг Төрийн тэргүүн эрх мэдлийнхээ хүрээнд уучлал хүссэн цөөн хүнд үзүүлдэг.</p> <p>Хүн амь, хар тамхины хэргийг УИХ-аас батлах өршөөлийн хуульд хамруулдаггүй ч “уучилж ”болдгийн жишээг өнгөрсөн түүх өгүүлж байна.</p> <p>Уучлал бол нэгэнт Монгол улсын төрийн тэргүүнд хуулиар олгосон эрх учраас иргэдэд энэ шийдвэрийг шүүх эрх байхгүйг тодотгох нь зүйтэй болов уу.</p>