<p>Ирэх 5 дугаар сарын 15-наас дулааны үнийг нэмнэ. Халаалт зогсоох цагаар дулааны үнийг нэмж байгаад иргэд гайхаж, 9 дүгээр сарын 15-наас халаалт өгч эхлэхдээ нэмсэн үнээр тооцох нь хэмээн ойлгож байна. Ингэж ойлгохоос ч аргагүй. Гэвч Эрчим хүчний зохицуулах хороо (ЭХЗХ) зориуд ийн иргэдийг төөрөгдүүлж байгаа юм. Учир нь айлууд амьдарч буй байрныхаа хэмжээнээс хамаарч, сар бүр суурь хураамж төлдөг.</p> <p><strong>Дулааны суурь хураамж, одоо </strong><strong></strong></p> <ul class="wp-block-list"> <li>40 ам м талбайтай байранд суудаг хүн 3300</li> <li>41-80 ам м талбайтай байртай бол 5500</li> <li>81 ам м-ээс том талбайтай байрнаас 11.000 төгрөг</li> </ul> <p>Дулааны үнэ нэмэгдэхээр дагаад суурь хураамжаа нэмэх магадлал өндөр. Энэ мөнгийг халаалт хэрэглэдэггүй зуны 4 сарын турш халуун усны мөнгөн дээр нэмж авдаг. Ус халаасны төлбөр өвөл арай хямд, зун арай үнэтэй. Өвөл ус халаасны төлбөр гэж 1 хүнээс 1870, зун 2806 төгрөг авдаг. Үүнийг 5 дугаар сарын 15-наас нэмнэ. Айлуудын дулааны төлбөрийг намар биш, хавар нэмж байгаа нь ийм учиртай.</p> <p>Дулаан, цахилгааны үнэ нэмэх шийдвэрийг төрийн 3, Хэрэглэгчдийн эрх ашгийг хамгаалах нийгэмлэгийн 1, МҮХАҮТ-ын 1 хүний бүрэлдэхүүнтэйгээр гаргадаг. Хэрэглэгчийг төлөөлсөн 2, төрийг төлөөлсөн 3 хүний аль тал нь жингийн тавган дээр жин дарах нь ойлгомжтой. Тиймээс л төрийн байгууллагын 3 төлөөлөл дулааны үнийг халаалтаа зогсоодог халуун зунаар нэмж, ус халаасны төлбөр, суурь хураамж гэх мэтээр мөнгө шомбодохоор тооцжээ. Нэг айлын хувьд бага мөнгө нэмэгдэх мэт харагдавч дулааны станцуудаас халаалт авдаг айлын тоогоор үүнийг үржүүлбэл их мөнгө болно. Зөвхөн Улаанбаатарт гэхэд 311 мянган айл дулааны нийтийн шугам сүлжээнд холбогдсон байранд амьдардаг. Аймгийн төв, суурин газруудын байр, хаустай айлуудыг нэмбэл “Олны олон 5 цэн” гэдэг чинь энд л гарна даа.</p> <blockquote class="wp-block-quote is-layout-flow wp-block-quote-is-layout-flow"> <p>Цахилгааны үнийн нэмэгдэлд арайхийн дасаж байгаа хэрэглэгчид ирэх намар дулааны үнийн нэмэгдэлд цохиулна. Тэгэхээр айл бүрт дулаанаа хэмнэх, төлбөрөө бага гаргах боломж бүрдүүлж өгөх хэрэгтэй</p> </blockquote> <p>Одоо 1 Гкал дулаан 33.862 төгрөгийн үнэтэй. Үүнийг 42.6-85.9%-иар нэмнэ гэдгээ ЭХЗХ өнгөрсөн жил мэдэгдсэн билээ. Үүнийг төгрөгт шилжүүлбэл 14.425-29.087 төгрөгөөр нэмэгдэж, дунджаар 62.960 төгрөг болох юм байна. Цахилгааны үнийн нэмэгдэлд арайхийн дасаж байгаа хэрэглэгчид ирэх намар дулааны үнийн нэмэгдэлд цохиулна. Тэгэхээр айл бүрт дулаанаа хэмнэх, төлбөрөө бага гаргах боломж бүрдүүлж өгөх хэрэгтэй.</p> <p>Одоо бол дулааныг талбайн хэмжээгээр, эзлэхүүнээр тооцдог учир хүмүүс төлбөрийг нь яаж бодож байгааг ч мэддэггүй. Мэдэх гэж оролдоод ч ойлгодоггүй. Ойлгодоггүй учраас дулаанаа хэмнэдэггүй. Хэмнээд ч төлөх төлбөр нь багасдаггүй учир хэмнэх ч сонирхол хэнд ч төрдөггүй. Хөхөө өвлийн хүйтнээр цонхоо онгойлгочихсон айл олон байдаг нь ч үүнтэй холбоотой. Дулаан хүрэлцдэггүй Улаанбаатарт тийм тансаглал байхгүй л дээ. Агаар оруулах гэж цонхоо хэсэгхэн нээхэд л хөлдчих шахдаг юм чинь.</p> <p>Аймгийн төвүүдэд бол одоохондоо дулаан хангалттай байна. Хуучны байрууд нь хүйтэн ч 2000 оноос хойш барьсан орон сууц нь үнэхээр халуун. Цонхоо онгойлгохгүй бол бөгчимддөг. Дулааны тоолууртай болгочихвол хүмүүс паараа хаах, гэртээ нимгэн хувцастай суухаа болих, цонхоо онгойлгохгүй болох зэргээр дулаанаа хэмнэж, бага төлбөр төлөхийг бодно.</p> <p>Бидний баян, хөгжилтэйг нь гайхдаг Герман, Франц, АНУ гэх мэт улсын иргэд ч бидэн шиг халуун байранд нимгэн цамцтай тухалж, цонхоо онгойлгож тансагладаггүй. Дулаанаа аль болох бага хэрэглэж, ноосон цамц, зузаан өмдтэй өвөлждөг. Хятадууд ч өвлийн хүйтэнд гэртээ халаалтын хэрэгсэл залгахын оронд халуун хоол идэж гүрийсээр хүйтний улирлыг давчихдаг. Хөгжингүй орны тоонд орохыг мөрөөддөг хөгжиж буй улсын иргэд атлаа бид дулаанаа гамгүй үрж, түүнийг үйлдвэрлэхийн тулд хэр их нүүрс шатааж, агаар бохирдуулж буйг ч бодолцохгүй байна. “Хэмжиж чадахгүй бол хянаж чадахгүй” гэдэг үг үнэн болохыг бидний энэ байдал харуулна. &nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;</p> <p>Тэгэхээр айл бүрийг дулааны тоолууртай болгох шаардлагатай байгаа юм. Хэрэглэж буй дулаанаа тоолуураар хэмждэг болчихвол айлууд дулаанаа хэмнэнэ. Дулааны төвлөрсөн шугам сүлжээнд холбогдсон бүх айлд тоолуур суурилуулбал жилд 420 мянган Гкал буюу 6.02 тэрбум төгрөгийн дулаан хэмнэнэ гэсэн тооцоог ЭХЯ хийжээ. Улаанбаатарын 311 мянган хэрэглэгчийн ердөө 0.5% буюу 1550 нь л дулааны тоолууртай. Нийт хэрэглэгчийн 49%-д нь дулааны тоолуур тавьж болох бол 51% буюу хуучны байртай айлуудад тоолуур тавих боломжгүй аж. Учир нь коллекторын системтэй байранд дулааны тоолуур тавьдаг юм байна. 1990 оноос өмнө барьсан орон сууцанд ийм систем байхгүй. Ийм айлуудад дулаанаа хэмжих боломж олгохоор ЭХЗХ шийдэл хайж байгаа гэнэ.</p> <blockquote class="wp-block-quote is-layout-flow wp-block-quote-is-layout-flow"> <p>Бүх айлд тоолуур суурилуулбал жилд 420 мянган Гкал буюу 6.02 тэрбум төгрөгийн дулаан хэмнэнэ. Улаанбаатарын 311 мянган хэрэглэгчийн ердөө 0.5% буюу 1550 нь л дулааны тоолууртай</p> </blockquote> <p>88.257 айлд тоолуур суурилуулбал цаг тутам 80.7-107.6 Гкал дулаан хэмнэх урьдчилсан тооцоо гарчээ. Эдгээр айл одоо цагт 538 Гкал дулаан хэрэглэж байна. Тоолуураа хараад, хэр их дулаан хэрэглэснээ мэдэж, түүнийхээ төлбөрийг төлж хэвшвэл айлуудад төдийгүй ДЦС-д ч хэрэгтэй. Ачаалал нь хэтэрсэн, дулаанаар хангах боломжгүй атлаа дулааны шугамд холбох шаардлагатай газар Улаанбаатарт зөндөө. Наанадаж агаарын бохирдлыг багасгахын тулд гэр хорооллыг суллаж, газар дээр нь орон сууц барих шаардлагатай. Тэнд барьсан орон сууцанд дулаан хэрэгтэй. &nbsp;Улаанбаатар хотыг 2040 он хүртэл хөгжүүлэх хөгжлийн ерөнхий төлөвлөгөөний дагуу&nbsp;136 нэгж хорооллыг дулааны төвлөрсөн шугам сүлжээнд холбохоор нийслэлийн ЗДТГ төлөвлөжээ. Үүнд 1639 Гкал/ц дулаан шаардлагатай. Ийм хэрэглэгчдийн дулааныг хэсэгчилсэн болон бие даасан эх үүсвэрээр шийднэ. Ийм байдлаар шинэ хорооллуудыг 1132 Гкал/ц дулаанаар хангах юм байна. Гэсэн ч цаана нь 507 Гкал/ц дулаан дутаж байна.</p> <p>Агаарын бохирдлыг бууруулахын тулд уурын зуухнуудыг зогсоож, дулааны шугамд ойрхон барилгуудыг төвлөрсөн дулаан хангамжид холбож байна. Энэ нь дулааны ачааллыг бас л нэмж байгаа юм. Тэгэхээр айлуудад дулаанаа хэмнэх боломж олгож, хэмнэсэн дулаанаа хэрэгтэй хүмүүст нь өгөх боломж бий. Үүний тулд айлуудад тоолуур суурилуулах ажлаа ирэх зун амжуулж, намар дулаан өгөх үед бүх айлыг тоолууртай болгосон байх шаардлагатай. Тэгэхгүй бол дулааны төлбөрөө хараад ухаан алдах хүн ч олон гарна. Дулааны шугамд холбогдож чадахгүй байр ч зөндөө үлдэнэ. &nbsp;&nbsp;</p>