Хэдэн жил дамнаад барьж дуусдаггүй, тэр хооронд төсөв нь нэмэгдсэн, барьж байсан компани нь хаяад явсан 192 цэцэрлэг, сургууль, оюутны байр, дотуур байр Монголд байна. “Арай дэндсэн” гэж Боловсролын сайд П.Наранбаяр үүнийг тодорхойллоо. Эдгээр барилгыг барьж буй, орхиж явсан компаниудад хариуцлага тооцно, эрүүгийн хэрэг үүсгүүлнэ, шүүхэд хандана гэдгээ тэр мэдэгдэв.
Улсаас зарласан тендерт шалгарсан компани барилгаа хамгийн хурдандаа 3 жил барьж байна. Гэтэл хувийн барилгыг 2 жилд барьдаг. Ийм асуудал гаргуулахгүйн тулд, хүүхдүүдийг хохироохгүйн тулд Боловсролын яам боловсролын салбарт санхүүгийн түрээсийн үйлчилгээ нэвтрүүлжээ. Хувийн компаниудын барьсан сургууль, цэцэрлэг, дотуур байрны зориулалттай барилгыг түрээслээд, худалдаж авах ажээ. Үүний эхнийх нь “Шинэ-Эрин-Интернэйшнл” сургуулийн барилга байв.
Сургууль барьж байсан компани сураггүй болжээ
Дорнод аймгийн Хэрлэн сумын 3 дугаар багт 640 хүүхдийн суудалтай сургууль барихаар 2020.05.29-нд шав тавьжээ. Төрийн худалдан авах ажиллагааны газраас 2019.10.22-нд зарласан тендерт “Шимт газар” ХХК оролцоод шалгараагүй ч 2019.12.03-нд дахин зарласан тендерт шалгарч, уг барилгыг 2022 оны 9 дүгээр сараас өмнө ашиглалтад өгөхөөр төлөвлөсөн ч ажлаа дуусгалгүй орхисон байна. Одоо энд овойсон шороо, гозойсон төмөр л байгааг Боловсролын сайд нүдээр харснаа П.Наранбаяр онцоллоо. Түүний хэлснээс үзвэл тус компани улсын төсвөөс 2 тэрбум төгрөг аваад, алга болжээ.
Уг нь эл сургуулийг 3 давхар, 8400 ам метр талбайтай, спорт заал, урлаг заал, хоолны газар, 5 кабинет, 13 анги, эмч, сэтгэлзүйчийн өрөө, багш нарын өрөө, хувцас солих өрөөтэй байхаар төлөвлөжээ. Гэвч одоо барьсан сургууль ч үгүй, барилгын компанийн сураг ч үгүй болсон аж.
Дорнодын 28 дахь бүрэн дунд сургууль болох учиртай энэ барилга тус аймгийн төвийн баруун хэсэгт байрлалтай. Энд улсын төсвийн 5.7 тэрбум төгрөгөөр дулаан, цэвэр, бохирын шугам татаж, сургууль, цэцэрлэг, хороотой хороолол бий болгож эхэлжээ. Зүүн бүсийн ахмад настны асрамж, үйлчилгээний төв, 150 хүүхдийн цэцэрлэг барьсан байна.
“Шимт газар” компани өмнө нь лав л улсын төсвөөр барилга барьсан мэдээлэл алга. Улаанбаатар хотын Дэнжийнмянга дахь үерийн хамгаалалтын байгууламжийг шинэчлэх, Баянхонгор аймгийн Баянговь суман дахь “Цагаан говь” услалтын системийг засуулахаар 2014.03.07-нд зарласан тендер, Ганга нуурын урсацыг сайжруулах тендерт 2019.05.31-нд шалгарчээ. Энэ компани нийслэлийн Хан-Уул дүүргийн 11 дүгээр хороонд бүртгэлтэй.
Эмээлтийн сургуулийн тендерийг цуцалсан ч…
Нийслэлийн Сонгинохайрхан дүүргийн 32 дугаар хороо буюу Эмээлт өртөө, Төв аймгийн Баянчандмань сумын нутагт харьяалагддаг Хүйдолоонхудаг улсын 1 ч сургуульгүй. Энд 640 хүүхдийн сургууль барихаар 5 тэрбум 51 сая төгрөгийн тендер зарлажээ. “Фүжи-Алтай констракшн” ХХК тендерт шалгарч, 2018 оны 4 дүгээр сард шав тавьж, 12 дугаар сард гэрээ байгуулан, 2019 онд барилгын ажил эхэлсэн ч 2020 онд цар тахал гарч, барилгын ажил зогсов. 2022 онд барилгаа үргэлжүүлэн барих гэтэл барилгын материалын үнэ өссөн байв.
Цар тахлаас үүдэн барилгын материалын үнэ нэмэгдсэн учраас УИХ 88 дугаар тогтоол, Барилга, хот байгуулалтын сайдын 75 дугаар тушаалаар улсын төсвийн хөрөнгөөр санхүүжүүлэх барилга, байгууламжийн төсөвт барилгын материалын үнийн өөрчлөлтийг тооцох түр журам гаргажээ. “Фүжи Алтай констракшн” ХХК үүнд хамрагдаж чадаагүй байна.
Боловсролын ерөнхий газар үүнд 600 сая төгрөг нэмж олгохоор болсон ч тус компани 2024 оны 8 дугаар сард сургуулийг ашиглалтад оруулах амлалтаа биелүүлээгүй аж. Ингээд 2024.08.01-нд энэ барилгыг Боловсролын яамнаас нийслэлийн ЗДТГ-т шилжүүлжээ. Нийслэлээс ажлын хэсэг гаргаж, 9 дүгээр сарын 6-нд хуралдахад “Фүжи-Алтай констракшн” компанийн удирдлагууд “Санхүүжилтээ дутуу тооцсон байна. Дахиад мөнгө шаардлагатай” гэжээ. Тиймээс нийслэлийн Хөрөнгө оруулалтын газар “Фүжи-Алтай констракшн” ХХК-ийн гэрээг цуцалж, дахин 603 сая төгрөгийн тендер зарласан ч хэн ч оролцсонгүй. Уг барилгын суурь энэ хооронд хагарч, хана нь цуурсан тул үргэлжлүүлэн барихад хэцүү болсон байна.
Эмээлтийн хүүхдүүд Улаанбаатар хот руу явж, 30 км хол зайтай “Энхжин” худалдааны төвийн урд байрлах 19 дүгээр сургуульд сурдаг. Бага ангийн сурагчаа сургуульд зөөсөн эцэг эх бүтэн өдрийн ажлаа алдан, сургууль-гэрийн хооронд бүтэн өдрийг өнгөрүүлдэг байна. Хүйдолоонхудагийн хүүхдүүд 61-ын гарамд байрлах сургуульд сурдаг.