<p>О.Сэргэлэн эмч хэлж байна. “П.Батчулуунтайгаа очиж уулзсан. “Би яах гэж, юуны төлөө эрүүл мэнд, амь, амьдралаа зориуллаа. Эцэст нь ийм газарт сууж байна” гээд уйлж байна” гэнэ. Үүнийг сонссон миний ч аньсага чийгтэж, элэг өмөрч сууна. Хүрэл зүрх ч хайлмаар ийм үгийг хүний амь авардаг мэс заслын эмч хүн хэлсэн гэхээр аргаа барж байгаа нь илт. Даанч яав даа.</p> <p>Хагалгааны ширээн дээр хүний зүрх зогсоход, аварч чадаагүйдээ харамсан уйлдаг эмч одоо хорих ангийн эмнэлгийн орон дээр өөрийгөө золиослон бусдын төлөө явсандаа харамсан уйлж байна. Эмчийг ингэж харамсахад хүргэж болно гэж үү? Хүний дүрээр Дэлхийд заларсан бурхдадаа “Ялтан” гэдэг нэр зүүж, нэрийг нь тоогоор солин, өргөстэй торны цаана хашчихаад, “Би яах гэж, юуны төлөө” хэмээн халаглахад хүргэж болохгүй. Яагаад ч болохгүй.</p> <p>Хэний төлөө, юуны тулд эмч нар гартаа мэс барьж, хагалгааны ширээн дээр эрлэгийн элчтэй тэмцэлддэг юм. Эрлэгийн дансанд орсон хүнийг хэний төлөө, юуны тулд эмч нар энэ ертөнцөд буцаан авчирдаг юм. Тэглээ гээд тэд мөнх наслахгүй. 200 жил амьдрахгүй. Алтан гутал өмсөхгүй. 9 байтугай 1 ч гэмээс мултрахгүй. Авдаг цалингаа авч, иддэг хоолоо иднэ. &nbsp;</p> <p>Хүүхдүүдэд нь аав нь эсэн мэнд дэргэд нь байх нь чухал болохоос хүн аврагч, Гавьяат эмч байх албагүй. Ханьд нь эрүүл саруул, инээж цалгисан нөхөр нь хэрэгтэй болохоос буянтан, Төрийн шагналт байх нь хамаагүй. Аавыгаа, ханиа Эс, эд, эрхтэн шилжүүлэн суулгах үйл ажиллагааг зохицуулах албаны дарга болоход нь болиулахгүй яав гэж харамсаж суувал яана.</p> <blockquote class="wp-block-quote is-layout-flow wp-block-quote-is-layout-flow"> <p>Хүрэл зүрх ч хайлмаар ийм үгийг хүний амь авардаг мэс заслын эмч хүн хэлсэн гэхээр аргаа барж байгаа нь илт</p> </blockquote> <p>Эцсийн эцэст эмч бас хүн. Өвддөг биетэй, шаналдаг зүрхтэй. Эмч ч гэлээ хагалгааны ширээн дээр өвчтөн болж хэвтдэг хүн. Хүний орчлонд хүний мууг үзэлгүй, хүнээрээ үлдэх сэн дээ, хүмүүс минь.</p> <p>Эрүүл мэндийн сайд Т.Мөнхсайханы мэдээллээс үзвэл манай улсад 2023, 2024 онд 20 эмчийг Эрүүгийн хуулиар яллажээ. 2 жилд 20, 1 жилд 10, сар бүр 1 эмч эрүүгийн хариуцлага хүлээдэг байх нь. Э.Ганбат өмчгөөлөгч “Эмч, мэргэжилтнүүд мэргэжлээс халшрах өвчтэй байна. Би өчигдөр орон нутагт 1 шүүх хуралд оролцсон. Ковидын үед нарийн мэргэжлийн ганцхан эмчтэй байж. Тэрийгээ тэнд, энд ажилла гэсээр байгаад, өөр хүнд үзүүлэх тусламж үйлчилгээ доголдсон гэдэг асуудлаар шүүгдэж байх жишээтэй. “Зар өгөөд ч ажиллах хүн олдоогүй ээ. Үүнээс энэ хүндрэл үүссэн” гэж тайлбарлаж байх жишээтэй” гэж УНТЭ-ээс сэтгүүлчдэд хийсэн хэвлэлийн бага хурлын үеэр мэдэгдэв. Энд эмч 1 хүн аварч байхад, тэнд 1 хүн эмчийн тусламж авч чадалгүй үхэх нь манай улсад эмч дутагдалтай байгааг харуулна. Үүнд эмчийг буруутгах ёсгүй. 10 гартай байгаад ч боломжгүй. &nbsp;</p> <p>Ийм л ухвар мөчид, байж боломжгүй, хүний ой тойнд оромгүй асуудлаар эмч нарыг буруутган, цагдаагийн үүд сахиулж, шүүхийн танхимд аваачиж байна. Тэр хооронд дахиад хэдэн хүн тэр эмчийн тусламжийг авч чадалгүй, хэцүүдэж байгаа бол? “Цагдаа, шүүхээр яваад, надад тусалсангүй” гээд дараагийн өвчтөн бас түүнийг цагдаад өгөх үү? Магадгүй л юм, энэ байдлаараа бол. Энэ бол “Би үхэхээр, чи үх” гэж байгаа, “Түүнд биш, надад туслах ёстой байсан” гэж хар амиа бодож байгаа хэрэг.</p> <blockquote class="wp-block-quote is-layout-flow wp-block-quote-is-layout-flow"> <p></p> </blockquote> <p>Хууль бол яах вэ. Эцсийн эцэст хүний өөрийнх нь бодож олсон, дараа нь өөрөө орооцолддог бичиг. Уг нь бусдыг аврах, хамгаалах гэж л түүнийг бичдэг. Гэвч заримдаа гэмгүйг яллах, гэмтнийг өршөөх хэрэгсэл болчихдог. Хэдийд ч, хэн ч түүнийг яаж ч өөрчилж мэднэ. Өнөөдөр зөв байсан хууль маргааш буруу болж мэднэ. Хүн төрөлхтний түүх тэр чигээрээ үүнийг сануулдаг.</p> <p>2022 онд Донорын тухай хуульд өөрчлөлт оруулахад, П.Батчулуун эмч тархины үхэлтэй донорын ар гэрт оршуулгын зардал олгох санаачилга гаргаж, заалт оруулжээ. Бусдыг бодсон тэр заалт нь бул хар чулуу болж, урд нь тээглэнэ, түүндээ бүдэрнэ гэж тэр санаагүй нь лав. Одоо харин түүндээ харамсаж суувал яана.</p> <p>Хүмүүс бид алддаг. Алдаагаа мэдвэл засах нь хүний ёс. Ийм эрхтнийг тийм хэсэгтэй нь ингэж авна гэж тархины үхэлтэй донорын арт гэрт нэгбүрчлэн нарийн тайлбарлана гэсэн заалт Донорын тухай хуульд лав алга. Хуулиар ийм үүрэг хүлээгээгүй ч эмч нар тайлбарлаж хэлдэг ажээ. Тэгэхдээ П.Батчулуун эмчийг шөрмөс гэж хэлэхэд өнөөдүүл нь сонсоогүй юм уу, эсвэл эмч хэлэхээ мартсан бололтой. Гэхдээ зөвшөөрлийн хуудсан дээр нь шөрмөс гэж бичээстэй байгааг, түүн дээр донорын ар гэрийнхэн гарын үсэг зурсныг олон хүн баталж байна. Одоо үүнээс болоод П.Батчулуун эмч ялтан гэгдэн, хоригдож байна. 2023 оны 8-р сараас хойш сэжигтэн нэрээр цагдаагийн үүд сахиж, 2025 оны 1-р сарын 20-ноос хойш ялтан нэрээр торны цаана сууж байна.</p> <blockquote class="wp-block-quote is-layout-flow wp-block-quote-is-layout-flow"> <p>2023, 2024 онд 20 эмчийг Эрүүгийн хуулиар яллажээ</p> </blockquote> <p>Мартах гэдэг гэм гэж үү? Эрүүгийн ял уншуулахаар том алдаа юм уу? Хэрвээ тийм бол хүн бүр л ийм алдаа гаргадаг. Нийгмийн даатгалын сангаас донорын ар гэрт мөнгө өгөөгүйд П.Батчулуун эмч тэр даруй Зариг.мн-ээр дамжуулан, ард түмнээс орон даяар уучлалт гуйсан. Бусдын өмнөөс тэр уучлалт гуйсан. Өөрийн биш, өрөөлийн алдааны өмнөөс уучлалт хүссэн. Ёсзүйтэй хүн ийм уужуу сэтгэлтэй байдаг юм. Гэвч түүнийг уучилсангүй. Харин ч уучлалт гуйсныг нь далимдуулав. Цагдаа, шүүхээр явуулав. </p> <p>Цагдаа, шүүгч цагаан дээр хараар бичсэн хуулиа л мөрдсөн биз. Хууль нь алдаагүй гэж хэн батлах юм. Цагдаа, шүүгч алдаагүй гэж яаж итгэх юм. Алддаг учраас цагдаагийн ажлыг прокурор хянадаг. Прокурорын төлөвлөснийг шүүгч хэлэлцдэг. Шүүхийг 3 шаттайгаар байгуулдаг. Анхан шатны шүүх алдвал давж заалдах шатны шүүх засна. Тэд хоёулаа алдвал хяналтын шатны шүүх засах учиртай.</p> <p>Донорын ар гэр, сэтгүүлч, цагдаа, прокурор, шүүгч гээд хэн ч хүний биеийн нарийн бүтэц, эрхтэн шилжүүлэн суулгах эмчилгээний нарийн ширийнийг мэдэхгүй. Мэдэхгүй юмандаа болгоомжтой хандахгүй бол ямар аюултайг орон даяараа одоо ойлгож байна.</p> <p>Алдаагаа мэдсэн даруйдаа засах нь хүний ёс. Хэн ч Ерөнхийлөгч, хуульч, шүүгч, эмч, сэтгүүлч, цэвэрлэгч, уурхайчин болж төрдөггүй. Мэргэжил, хувцас, ямба гээд өөртөө наасан бүхнээ хасвал бүгд адилхан махан биетэй, сүнсэн амьтай хүмүүс. Тиймээс бид сэтгүүлч, хуульч, хотын дарга, мисс, босс гэхээсээ өмнө хүн байх ёстой. Монголчууд “Хүнээр хүн хийх” гэсэн асар том ухааныг үрийн үрдээ үеийн үед сануулсаар ирсний учир энэ. Бид эхлээд хүн байх ёстой. Хүнд ямар ч гоёл, будаг, ямба, эд наахад тэр хүн хэвээрээ үлдэнэ. Хүн хүнээрээ үлдэж байж бид хүний ертөнцийг бүтээнэ. Аврагч, өмгөөлөгч, сэтгүүлч, улстөрч, нөлөөлөгч гэдэг чимгээ хуулж хаяад, хүн хүнээрээ байя! Бусад нь аандаа болно доо. &nbsp;</p>