<p>И.Наранбаатар дрон сонирхоод 10 гаруй жил болж байна. Тэрээр уралдааны дроныг Монголд хөгжүүлж, дэлхийд гарсан тамирчдыг бэлдэхээр зорьж байна. Түүний сонирхлыг охин нь дуурайж дрон сонирхдог нисэх дуртай нэг хоббитой аав охин хоёрыг time.mn онцолж байна. Өнгөрсөн бямба /2025.01.25/ гарагт Монгол Улсын ерөнхийлөгч У.Хүрэлсүхийн ивээл дор Нисгэгчгүй нисэх төхөөрөмж жолоодлогын улсын аварга шалгаруулах тэмцээн болсон. Энэ тэмцээнд аав охин хоёр хоёулаа хамт оролцсон юм.</p> <figure class="wp-block-image size-large"><img loading="lazy" decoding="async" width="1024" height="682" src="https://admin.time.mn/wp-content/uploads/2025/01/50528dd0-ef1b-4cd5-9f37-f7387c7b5cce-1024x682.jpg" alt="" class="wp-image-77533" srcset="https://admin.time.mn/wp-content/uploads/2025/01/50528dd0-ef1b-4cd5-9f37-f7387c7b5cce-1024x682.jpg 1024w, https://admin.time.mn/wp-content/uploads/2025/01/50528dd0-ef1b-4cd5-9f37-f7387c7b5cce-300x200.jpg 300w, https://admin.time.mn/wp-content/uploads/2025/01/50528dd0-ef1b-4cd5-9f37-f7387c7b5cce-768x512.jpg 768w, https://admin.time.mn/wp-content/uploads/2025/01/50528dd0-ef1b-4cd5-9f37-f7387c7b5cce-1536x1024.jpg 1536w, https://admin.time.mn/wp-content/uploads/2025/01/50528dd0-ef1b-4cd5-9f37-f7387c7b5cce.jpg 2000w" sizes="auto, (max-width: 1024px) 100vw, 1024px" /></figure> <p><strong>-Н.Сондорын хувьд яагаад дрон сонирхох болов. Хэдэн сар болж байна вэ?</strong></p> <p>Би аавыг дрон нисгэж байхыг харахаар гоё санагддаг. Өөрөө нисгэж үзмээр санагдаад сонирхож эхэлсэн. Одоо дрон нисгээд хоёр сар болж байна. Анх нисгэхэд их урам их авсан. Нисгэх тусам өөрөө нисэж байгаа юм шиг мэдрэмж төрдөг. Харин дроноо унагаахаараа &#8220;өө ямар муухай нисгэчих вэ&#8221; гээд өөртөө гомддог. Одоо нисгээд дасаж байна.</p> <p><strong>-Одоо ямар дроноор нисгэж байна вэ?</strong></p> <p>Одоохондоо өөрт тохирсон жижиг дрон нисгэж байгаа. Сая улсын аварга дээр анх удаа том дрон нисгэж үзсэн. Яваандаа том дрон нисгэж үзэх бодолтой байгаа. </p> <p><strong>-Анхны тэмцээн ямар байсан бэ?</strong></p> <p>Улсын аваргад насны хязгаар заадаггүй. Хэдэн ч настай хүн оролцож болдог. Миний хувьд өөрийнхөө хэмжээнд сайн бэлдсэн. Бэлдсэн дроноороо тэмцээндээ оролцон гэж бодсон ч зохион байгуулагч нар миний дроныг хүлээн зөвшөөрөөгүй. Тэгээд өөр дрон нисгээд алдаа гаргаад амжилт үзүүлж чадаагүй ээ.</p> <figure class="wp-block-image size-large"><img loading="lazy" decoding="async" width="1024" height="682" src="https://admin.time.mn/wp-content/uploads/2025/01/d4c5c8f1-51cd-4a06-8225-ad735f3d4fc8-1024x682.jpg" alt="" class="wp-image-77534" srcset="https://admin.time.mn/wp-content/uploads/2025/01/d4c5c8f1-51cd-4a06-8225-ad735f3d4fc8-1024x682.jpg 1024w, https://admin.time.mn/wp-content/uploads/2025/01/d4c5c8f1-51cd-4a06-8225-ad735f3d4fc8-300x200.jpg 300w, https://admin.time.mn/wp-content/uploads/2025/01/d4c5c8f1-51cd-4a06-8225-ad735f3d4fc8-768x512.jpg 768w, https://admin.time.mn/wp-content/uploads/2025/01/d4c5c8f1-51cd-4a06-8225-ad735f3d4fc8-1536x1024.jpg 1536w, https://admin.time.mn/wp-content/uploads/2025/01/d4c5c8f1-51cd-4a06-8225-ad735f3d4fc8.jpg 2000w" sizes="auto, (max-width: 1024px) 100vw, 1024px" /></figure> <p><strong>-Та, яагаад <strong>охиноо </strong>энэ төрөл рүү оруулахаар болсон бэ? </strong></p> <p>Монгол хүмүүс эмэгтэй хүмүүс баримжаа муу гэж ярьдаг шүү дээ. Бараг Улаанбаатарт байгаа эмэгтэйчүүдийн 90 хувь нь Богд уул байхгүй болчихвол төөрнө гэж ярьдаг. Тэгэхээр би газар зүйн мэдрэмжийг суулгах гэж охиноо дроноор хичээллүүлсэн. Нөгөөтээгүүр самбаачлах хурд, юмыг харах өнцөг өөр болдог. Өөрийнх нь бие энд байхад оюун ухаан нь тэнгэрт бүргэд хөөгөөд нисэж байх жишээний өвөрмөц байдаг.</p> <figure class="wp-block-image size-large"><img loading="lazy" decoding="async" width="1024" height="682" src="https://admin.time.mn/wp-content/uploads/2025/01/8b3cf4c0-e756-4991-be0f-2990acc44776-1024x682.jpg" alt="" class="wp-image-77535" srcset="https://admin.time.mn/wp-content/uploads/2025/01/8b3cf4c0-e756-4991-be0f-2990acc44776-1024x682.jpg 1024w, https://admin.time.mn/wp-content/uploads/2025/01/8b3cf4c0-e756-4991-be0f-2990acc44776-300x200.jpg 300w, https://admin.time.mn/wp-content/uploads/2025/01/8b3cf4c0-e756-4991-be0f-2990acc44776-768x512.jpg 768w, https://admin.time.mn/wp-content/uploads/2025/01/8b3cf4c0-e756-4991-be0f-2990acc44776-1536x1024.jpg 1536w, https://admin.time.mn/wp-content/uploads/2025/01/8b3cf4c0-e756-4991-be0f-2990acc44776.jpg 2000w" sizes="auto, (max-width: 1024px) 100vw, 1024px" /></figure> <p><strong>Таны хувьд дрон нисгээд удаж байна. Одоо мэргэжлийн тамирчдыг бэлдэхээр зорьж байгаа гэнэ. Монголд ер нь мэргэжлийн гэх хэдэн нисгэгч байна вэ?.</strong></p> <p>Яг одоогоор уралдааны дроныг идэвхтэй нисгэдэг 10 гаруй л хүн байна. Ихэвчлэн студи, синематик төрлийн хүмүүс. өнгөрсөн жилээс бид синематик төрөл гайгүй хөгжиж байна. Одоо уралдааны төрлийг илүү хөгжүүлье гэсэн үүднээс тэмцээн зохион байгуулаад явж байна. Бидний эцсийн зорилго олон улсад Монгол улсынхаа нэрийг гаргах, тэр тамирчныг монголдоо бэлдэх, цаашлаад амжилт үзүүлэх. Сая MGL FPV RACING клубийн тамирчин О.Эрдэмтулга маань Ерөнхийлөгчийн ивээл дор зохиогдсон анхдугаар улсын аваргад түрүүлсэнд баяртай байна. </p> <p>&#8211;<strong>Монголд эмэгтэй дрон нисгэгч байдаг уу?</strong></p> <p>Яг FPV гэвэл ганц хоёр эмэгтэй гарч ирж байсан. Гэвч цаашаа идэвхтэй нисээгүй. Ер нь байхгүй гэж хэлж болно.</p> <p><strong>-FPV Дроны хэчнээн төрөл байдаг вэ?</strong></p> <p>FPV дроны хувьд таван төрөл бий. Дотроо олон ангилалтай. Том, жижгээс хамаарч нисэх хурд, хөөрөх өндөр, хугацаа, үнэ зэрэг нь өөр өөр. Хамгийн тохиромжтой нь 5 инчийн дрон. 5 инчээс доошоо дрон 3 сая төгрөг. Инч нь өсөх тусам үнэ, хурд, хүч нь нэмэгддэг. 5 инчийн дрон 8 минут хөөрөх боломжтой. 8 минут хөөрлөө гэхэд ирж очих хугацааг давхар тооцоолох ёстой. Жишээ 5 минут ашигтай дүрсээ аваад үлдсэн минутад нь дроноо буцаах үйлдлийг хийх зэргээр хөөргөдөг. Зарим хүмүүс минутаа тооцоолохгүй дроноо унагаах тохиолдол байдаг.</p> <blockquote class="wp-block-quote is-layout-flow wp-block-quote-is-layout-flow"> <p>3 сая төгрөгийн үнэтэй дроноо Өгий нуур даа &#8220;бэлэглэсэн&#8221;</p> </blockquote> <figure class="wp-block-image size-large"><img loading="lazy" decoding="async" width="1024" height="682" src="https://admin.time.mn/wp-content/uploads/2025/01/fee6e3b4-c82d-4120-9a8b-ce1830473eb8-1024x682.jpg" alt="" class="wp-image-77540" srcset="https://admin.time.mn/wp-content/uploads/2025/01/fee6e3b4-c82d-4120-9a8b-ce1830473eb8-1024x682.jpg 1024w, https://admin.time.mn/wp-content/uploads/2025/01/fee6e3b4-c82d-4120-9a8b-ce1830473eb8-300x200.jpg 300w, https://admin.time.mn/wp-content/uploads/2025/01/fee6e3b4-c82d-4120-9a8b-ce1830473eb8-768x512.jpg 768w, https://admin.time.mn/wp-content/uploads/2025/01/fee6e3b4-c82d-4120-9a8b-ce1830473eb8-1536x1024.jpg 1536w, https://admin.time.mn/wp-content/uploads/2025/01/fee6e3b4-c82d-4120-9a8b-ce1830473eb8.jpg 2000w" sizes="auto, (max-width: 1024px) 100vw, 1024px" /></figure> <p>&#8211;<strong>Дроноо унагааж эвдэх тохиолдол олон гардаг уу?</strong></p> <p>Маш олон гарна. Унагааж эвдэж байж л айдсаа дарж, суралцдаг. Миний хувьд унагааж, эвдэлсэн дрон их бий. Тухайлбал 2003 онд Өгий нуур дээгүүр дүрс авч байгаад дроноо унагааж байсан. Авах боломжгүй тэнд нь үлдээсэн. Ойролцоогоор 3 сая төгрөгийн дроноо Өгий нуур даа &#8220;бэлгэлсэн&#8221;. /Инээв/. Алдаа гаргахгүй бол үүнийг сурахад хэцүү. Багадаа зургаан сарын хугацаа шаардагддаг. Тэгээд нарийн техник суръя, гэвэл хугацаа, золиос их орно. Энэ бол харагдаж байгаа шиг ээ амар зүйл биш.</p> <p><strong>-Таны хувьд эрсдэлтэй алхам хэр хийж байсан бэ?</strong></p> <p>Маш их. Зөндөө эрсдэл гаргаж байсан. Эрсдэлтэй алхам хийхгүй бол үүнийг сурахгүй. Ер нь ийм шүү дээ. Youtube суваг дээр гардаг бичлэг болгон амжилттай болдоггүй. Нэг минутын бичлэгийн ард маш олон золиос алдаа явж байдаг. Хэдэн дрон эвдэлсэн, унагаасан тэр бүгд бичлэг дээр гардаггүй. Тэгтэл тэр гоё бичлэгийн ард дандаа хүмүүс юмаа эвдэлж, алдаж байдаг. Шантаршгүй, цуцашгүй туршилт дадлага хийж байж бидэнд харагдаж байгаа гоё бичлэгүүд бий болдог. Тэгэхээр нэг хүний бүтэн сар, жилийн хөдөлмөр нэг минутын бичлэгийн ард байхыг үгүйсгэхгүй. Залуучууд сошиалд идэвхтэй байснаас хамаараад дроноос авсан гоё бичлэгүүдийн эрсдэлийг сайн харахгүйгээр орж ирж өөрсдөө халшрах асуудал гараад байна.</p> <figure class="wp-block-image size-large"><img loading="lazy" decoding="async" width="682" height="1024" src="https://admin.time.mn/wp-content/uploads/2025/01/474623390_1203943231734207_8100268848832095872_n-682x1024.jpg" alt="" class="wp-image-77537" srcset="https://admin.time.mn/wp-content/uploads/2025/01/474623390_1203943231734207_8100268848832095872_n-682x1024.jpg 682w, https://admin.time.mn/wp-content/uploads/2025/01/474623390_1203943231734207_8100268848832095872_n-200x300.jpg 200w, https://admin.time.mn/wp-content/uploads/2025/01/474623390_1203943231734207_8100268848832095872_n-768x1154.jpg 768w, https://admin.time.mn/wp-content/uploads/2025/01/474623390_1203943231734207_8100268848832095872_n-1022x1536.jpg 1022w, https://admin.time.mn/wp-content/uploads/2025/01/474623390_1203943231734207_8100268848832095872_n.jpg 1363w" sizes="auto, (max-width: 682px) 100vw, 682px" /></figure> <p>&#8211;<strong>Шантарч байна гэсэн үг. </strong></p> <p>Тийм. Шантарч байна. Шантрахаас өөр аргаггүй. Жишээ нь: &#8220;нэг дрон нисгээд л сая төгрөг хаа хамаагүй газар аваачаад унагаагаад эвдээд байвал хэцүү шүү дээ&#8221;. Тэгэхээр мэдээж санхүү, ур чадвар, сурах хүсэл эрмэлзэл л үүнээс шууд харагдана даа. </p> <p>Машин барихтай ижил дрон нисгэхэд хүнээс маш их мэдрэмж шаарддаг.</p> <p><strong>-Анхлан суралцаж байгааг хүмүүст хандаж хэлэхэд&#8230;</strong></p> <p>Анхлан суралцаж байгаа хүмүүс хээр талд нисгэж үзэх хэрэгтэй. Дрон унахад харагдах, олж авах боломжтой газар гэсэн үг. Анхны нисэлтээрээ шууд амжилттай бууц байсан хүн ганц ч байхгүй. Бас жижиг төрлийн дроноор эхэлбэл илүү зүгээр байдаг. </p> <p><strong>Ихэнх хүмүүс FPV дрон амархан гэж андуурдаг.</strong></p> <p><strong> </strong>FPV dron, DJI дроноос өөр. DJI дрон автомат учраас Монголчууд сайн ашигладаг. FPV dron-д ямар ч автомат ажиллагаа байхгүй. 100 хувь нисгэгчийн мэдрэмжээр ажилладаг. өөрөө автоматаар зогсоно гэсэн ойлголт байхгүй. Нисгэгч өөрийн мэдрэмжээр удирдаж дүрсээ авдаг. Үйлдлээ буцаахаа мартаад далий явуулсан тохиолдол ч байдаг.</p> <blockquote class="wp-block-quote is-layout-flow wp-block-quote-is-layout-flow"> <p>Дрон уралдаан нь олон улсад өндөр түвшинд хөгжсөн. АНУ-д дрон нисгэгчийн цалин цагийн 20-200 ам.долларын үнэлгээтэй. Дэлхийн дроны зах зээл 2025 онд $42.8 тэрбумд хүрэх бол 2030 он гэхэд зургаа дахин өсөх төлөвтэй байгаа аж.</p> </blockquote> <p>Хөдөө, гадаад явахдаа дроноо байнгаа үүрч явдаг. Хаана гоё газар байна тэр газар дроноо нисгэхийг хичээдэг. Сүүлийн үед манай залуучууд байгаль харах гэж аялдаг байсан бол одоо зөвхөн дроны дүрс авах гэж аялал хийдэг болсон байна. Дүрс авах гэж явахдаа нэг дроноос илүү хоёр дронтой явдаг.</p> <figure class="wp-block-image size-large"><img loading="lazy" decoding="async" width="1024" height="682" src="https://admin.time.mn/wp-content/uploads/2025/01/595308e5-b769-4281-890f-5ff1f273036f-1024x682.jpg" alt="" class="wp-image-77538" srcset="https://admin.time.mn/wp-content/uploads/2025/01/595308e5-b769-4281-890f-5ff1f273036f-1024x682.jpg 1024w, https://admin.time.mn/wp-content/uploads/2025/01/595308e5-b769-4281-890f-5ff1f273036f-300x200.jpg 300w, https://admin.time.mn/wp-content/uploads/2025/01/595308e5-b769-4281-890f-5ff1f273036f-768x512.jpg 768w, https://admin.time.mn/wp-content/uploads/2025/01/595308e5-b769-4281-890f-5ff1f273036f-1536x1024.jpg 1536w, https://admin.time.mn/wp-content/uploads/2025/01/595308e5-b769-4281-890f-5ff1f273036f.jpg 2000w" sizes="auto, (max-width: 1024px) 100vw, 1024px" /></figure> <p>&#8211;<strong>Дроныг угсраад нисгэх эсвэл, дроноор авсан дүрсээ харах хоёр юугаараа өөр вэ?</strong></p> <p>Дүрсний чиглэлийнхэн синематик төрөл рүү явдаг. Тэдний зорилго нь дрон маш хөдөлгөөн багатай хөдөлгөөнөөр байгалийн гоё сайхан дүрсийг уламжлалт биш аргаар дүрс бичлэг буулгадаг. Түүнээсээ гоё мэдрэмжүүдийг авдаг хийсэн бичлэгээ дараа нь үзэхээр, нөгөө талаар чөлөөт хэв маяг гарч ирээд байгаа юм. Янз янзын огцом хөдөлгөөн хийгээд дүрсээ харахаар дотор муухайраамаар хэцүү хүнд хөдөлгөөнүүд хийгддэгээрээ өөр. Үүний цаана ур чадвар, нарийн мэдрэмж зарцуулагдаж байдаг. Бас уралдаан, өндөр хурд, саадыг туулах зэргээс хүмүүс кайф авдаг.</p> <blockquote class="wp-block-quote is-layout-flow wp-block-quote-is-layout-flow"> <p><strong>Дрон 100-350км/ц хурдалдаг. </strong></p> <p></p> </blockquote>